Ev Sahibi, Kirayı Ödemeyeni Hapsettirebilir mi ?

Kirayı ödemeden kaçan kiracılar arkalarında bıraktıkları "ah" dışında, aldıkları "beddualar"dan başka, kazandıkları "kul hakkının af olmaması" gibi ahirete bırakılan borçlarının yanı sıra mevcut kanunlara göre ev sahiplerinin yasal haklarını kullanmasına sebep olabilirler.
Ödenmeyen kira alacakları için icra takiplerine muhatap olabilecekleri gibi evsahiplerinin hapis hakkını kullanmasına da sebep olabilirler.
Nedir bu gayrimenkul sahiplerinin kullanabileceği hapis hakları derseniz yazımızda..
Bir başka yazımızda dilekçe örneği de sunduğumuz kanunun ilgili maddesine göre, kiralayan tarafın başlıca hakları arasında kira bedelinin ödenmesini isteme hakkı ve hapis hakkının kullanımı gelmektedir.
Kira bedelinin ödenmemesi halinde kiralayan kiracıyı temerrüde düşürebilir. Temerrüdün uygulanabilir olması için iki şartın birlikte gerçekleşmiş olması gerekir. Bu iki şart muaccel bir kira borcunun bulunması ve kiraya verenin kiracıya yazılı bir ihtar göndermiş olmasıdır. Kira bedelini ödemede temerrüde düşmenin sonuçları yine Türk Borçlar Kanunu tarafından belirlenmiş olup kiraya verene kira sözleşmesini feshetme ve tahliye talep etme hakkı tanımaktadır.
Buna ek olarak kiracının temerrüde düşmesi hallinde kiralayanın hapis hakkının kullanımı söz konu olur.
Hapis Hakkı, “kira bedelinin ödenmemesi halinde Kiraya Verenin; kiracının kiralanandaki taşınırlarına el koyması” olarak tanımlanabilir. Bu durum bir nevi kiraya verenin “rehin alması” olarak da ifade edilebilecektir. 
Kiralayanın hapis hakkı 6098 Sayılı Türk Borçlar Kanunu’nun 336 ila 338. maddelerinde, mülga 818 Sayılı Borçlar Kanunu’nda olduğu gibi, taşınmaz kirasında, “kiralayanın hapis hakkı” adı altında kanuni bir rehin hakkı düzenlenmiştir Ayrıca İİK m.270 ve 271 maddeleri hükümleri de kiraya verenin hapis hakkına ilişkin düzenlemedir. Hapis hakkı kira alacağının teminatı olarak, kiralanana getirilen, haczi kabil taşınır eşya üzerinde kullanılabilir. Kiraya veren hapis hakkına dayanarak, kira alacağını ödenene kadar kiralanandaki taşınır eşyaya el koyabilir ve bu eşyanın paraya çevrilmesi yoluyla alacağının karşılanmasını talep edebilir. Bütün taşınmaz kiralarında uygulanabilir.

Kiralayanın kiralanana getirilen menkul mallar üzerindeki rehin hakkı, İİK m. 23’te düzenlenen menkul rehninin de kapsamına girer. Hapis hakkı, kural olarak kiracıya ait taşınır eşya üzerinde kullanılabilir. Ancak belirli şartlar altında alt kiracıya ya da kiralananda bulunan üçüncü kişiye ait taşınır eşya üzerinde de kullanabilir. Ayrıca sadece haczi kabil taşınır mallar haciz hakkı kapsamına girebilmektedir.

Kanun, Kiraya Verenin hapis hakkını kullanması için icra müdürlüğüne ya da sulh hâkimliğine başvurması gerektiğini belirtmiştir. İcra Müdürlüğünce başvurunun uygun bulunması durumunda İcra müdürlüğünce atanan memur veya bilirkişi ile kiralanan taşınmaza gidilerek hapis hakkı tesis edilecek eşya/mallar deftere kaydedilecektir. Bu aşamadan sonra Kiraya Veren maksimum 15 gün içinde (icra dairesi daha az süre de verebilir) rehnin paraya çevrilmesi yoluyla icra takibi açarak malların satışı sonrası alacağına kavuşma imkânı hâsıl olacaktır.
Sulh hâkimliğine başvurulduğunda ise, burada mahkemece alınan karar tedbir niteliğindedir. Karar ile birlikte malların kiralananda kalmasını sağlamak amacıyla ya kiracıya ya da başka bir güvenilir kimseye teslim edilir. Kararın yerine getirilmesi hâkimlikçe görevlendirilen görevli kişice ya da icra kanalı ile yine infazı sağlanmaktadır.

İlgili kanun maddeleri

Türk Borçlar Kanunu

H. Kiraya verenin hapis hakkı
I. Konusu 

MADDE 336- Taşınmaz kiralarında kiraya veren, işlemiş bir yıllık ve işlemekte olan altı aylık kira bedelinin güvencesi olmak üzere, kiralananda bulunan ve kiralananın döşenmesine veya kullanılmasına yarayan taşınırlar üzerinde hapis hakkına sahiptir. Kiraya verenin hapis hakkı, alt kiracının asıl kiracıya olan kira borcunu aşmamak üzere, alt kiracının kiralanana getirdiği aynı nitelikteki taşınırları da kapsar. Hapis hakkı, kiracının haczedilemeyen malları üzerinde kullanılamaz. 

II. Üçüncü kişilere ait olan eşya 

MADDE 337- Üçüncü kişilerin, kiraya verenin kiracıya ait olmadığını bildiği veya bilmesi gerektiği eşya ile çalınmış, kaybolmuş veya başka bir biçimde malikinin elinden iradesi dışında çıkmış eşya üzerindeki hakları, kiraya verenin hapis hakkından önce gelir. Kiraya veren, kiracı tarafından kiralanana getirilmiş olan taşınırların kiracının mülkiyetinde olmadığını kira sözleşmesi devam ederken öğrendiği hâlde, sözleşmeyi en yakın fesih döneminin sonu için feshetmezse, bu eşya üzerindeki hapis hakkını kaybeder. 

III. Hakkın kullanılması 

MADDE 338- Kiracı, taşınmak veya kiralananda bulunan taşınırları başka bir yere taşımak istediği takdirde, kiraya veren, alacağını güvence altına almasını sağlayacak miktardaki taşınırı, sulh hâkiminin veya icra müdürünün kararıyla alıkoyabilir. Alıkoyma kararının konusu olan eşya, gizlice veya zorla götürülürse, götürülmelerinden başlayarak on gün içinde kolluk gücünün yardımıyla kiralanana geri getirilir. 

İcra İflas Kanunu

Hapis hakkı için defter yapılması:

Madde 270 – Kiralıyan evvelce yapılması lazım gelen icrai takibi yapmadan haiz olduğu hapis hakkının muvakkaten muhafazası için icra dairesinin yardımını isteyebilir. (B.K. 267, 269, 281). Teahhurunda tehlike varsa zabıtanın yahut nahiye müdürünün de yardımı istenebilir. İcra dairesi üzerlerinde hapis hakkı bulunan eşyanın bir defterini yapar ve rehinleri paraya çevirme yoliyle takip talebinde bulunması için kiralıyana on beş günü geçmemek üzere münasip bir mühlet verir. 

Kaçırılan eşyayı takip hakkı: 

Madde 271 – (Değişik: 18/2/1965-538/111 md.) Gizlice veya cebirle götürülmüş eşya, götürülmelerinden on gün içinde icra dairesinin emri ile ve zabıta kuvvetiyle geri alınabilir.İyi niyet sahibi üçüncü şahısların hakları saklıdır. İhtilaf halinde mahkeme basit yargılama usulü ile meseleyi halleder ve karara bağlar.