2024 Nisan ayı içerisinde düzenlenen Van 2. Badem Festivali kapsamında ziyaret ettiğimiz ve etkinliklerine katılım sağladığımız Akdamar Adasında kayalıklar dışında bizi karşılayan tek yapı Akdamar Kilisesi olmuştu.
Akdamar Kilisesi, Ermeniler açısından şaşılacak şekilde bir öneme sahip olup, tarihsel ve mimari olarak üzerine çok yönlü araştırmalar yapılabilecek bir yapı.. Yapıyı gün içerisinde defalarca gezmeme rağmen her duvarında ve çevresinde farklı konuları bulabileceğim şekilde yazı malzemesine sahip olabiliyordum.
Kilisede yer alan rölyeflerin yanı sıra dış cephesinde her bir ayrı bir araştırma konusu olacak kabartmalar gerçekten ilgi çekici bir durumdaydı.
yapının iç ve dışında görebildiğimiz ve tespit edebildiğimiz öğelere gelince;
Akdamar Kilisesi, Ermeniler açısından şaşılacak şekilde bir öneme sahip olup, tarihsel ve mimari olarak üzerine çok yönlü araştırmalar yapılabilecek bir yapı.. Yapıyı gün içerisinde defalarca gezmeme rağmen her duvarında ve çevresinde farklı konuları bulabileceğim şekilde yazı malzemesine sahip olabiliyordum.
Kilisede yer alan rölyeflerin yanı sıra dış cephesinde her bir ayrı bir araştırma konusu olacak kabartmalar gerçekten ilgi çekici bir durumdaydı.
yapının iç ve dışında görebildiğimiz ve tespit edebildiğimiz öğelere gelince;
İsa Peygamberin (as) Maria Magdalena'ya görünmesi
Kral I. Gakig'in Akdamar Kilisesi'nin Maketini Hz. İsa'ya Sunması Sahnesi
Yunus Peygamber (as) Sahnesi
Hz. İbrahim (as), Hz. İshak (as) ve On Emri Taşıyan Hz. Musa (as) Peygamber Sahnesi
Pantokrator İsa (as) ve Annesi Hz. Meryem Sahnesi
Hz. Davud (as) ve Golyat'ın Mücadelesi Sahnesi
Hz.İlyas Peygamber (as), Aziz Thomas ve Tseferatlı Dul Kadın Sahnesi
Hz.Adem (as) ve Hz. Havva'nın Yasak Meyveyi Yemeleri Sahnesi
Üç Musevi Gencin Fırına Atılması Sahnesi
Aslan İninde Daniel Peygamber (as) Sahnesi
Lazarus'un dirilişi ve Kudüs'e giriş sahnesi
Göğe yükseliş sahnesi
Görünüşün değişmesi(başkalaşım)
Çarmıha gerilme ve mezardaki kutsal kadınlar sahnesi
Cehennemden çıkış (Anastasis) sahnesi
ve daha nicesi.
Milattan 900 yıl sonra yapılmış bir yapıda, Van Gölünün Gevaş kıyılarına yakın olan alanda konuşlanmış adada yer alan yapı gerçekten ilginç..
Araştırmalarımızı sürdürürken ve diğer tüm objeleri geri bırakarak yazımıza konu olan acı bir olaya yer vermeden edemeyeceğim.
Çünkü, bu acı yürekleri dağlıyor.
Bu acı, içimizdeki nankörlerin, hainlerin, zalimlerin belgesidir.
Tarihin bir tarafında yer alan, ancak çok bilinmeyen bir olayına yer vermek istiyoruz.
Hatta, bu olay yüzünden Türkiye Cumhuriyetinin ilk cumhurbaşkanı olan ve Kurtuluş Savaşından başarılarla çıkarak bağımsızlığımızı sağlayan Gazi Mustafa Kemal Atatürk'ün emri ile kapatılan, 1951 yılında hükümetçe yıkım kararı alınan ama olaydan haberdar olan Yaşar Kemal'in girişimleri ile yıkımı durdurulan bu kiliseden söz edeceğiz.
Milattan 900 yıl sonra yapılmış bir yapıda, Van Gölünün Gevaş kıyılarına yakın olan alanda konuşlanmış adada yer alan yapı gerçekten ilginç..
Araştırmalarımızı sürdürürken ve diğer tüm objeleri geri bırakarak yazımıza konu olan acı bir olaya yer vermeden edemeyeceğim.
Çünkü, bu acı yürekleri dağlıyor.
Bu acı, içimizdeki nankörlerin, hainlerin, zalimlerin belgesidir.
Tarihin bir tarafında yer alan, ancak çok bilinmeyen bir olayına yer vermek istiyoruz.
Hatta, bu olay yüzünden Türkiye Cumhuriyetinin ilk cumhurbaşkanı olan ve Kurtuluş Savaşından başarılarla çıkarak bağımsızlığımızı sağlayan Gazi Mustafa Kemal Atatürk'ün emri ile kapatılan, 1951 yılında hükümetçe yıkım kararı alınan ama olaydan haberdar olan Yaşar Kemal'in girişimleri ile yıkımı durdurulan bu kiliseden söz edeceğiz.
Akdamar Adası, Ahtamar Adası, Ahtamara Adası ve her neyse..
Siz, anlatılan o masalımsı olaya, papazın kızının bir balıkçıya aşık oluşuna bakmayın.
Burada tecavüz edilerek öldürülen Türk kadınlarının acı hatıralarına yoğunlaşın.
Kadınları tecavüz edilirken zorla seyrettirilen, arkasından öldürülen Türk erkeklerinin dramına bakın.
Siz, anlatılan o masalımsı olaya, papazın kızının bir balıkçıya aşık oluşuna bakmayın.
Burada tecavüz edilerek öldürülen Türk kadınlarının acı hatıralarına yoğunlaşın.
Kadınları tecavüz edilirken zorla seyrettirilen, arkasından öldürülen Türk erkeklerinin dramına bakın.
Burası bir Tecavüz Adası...??
Ermenilerin, Türkleri vapurlara doldurarak getirdiği bir ada…
Bu adada Akdamar Kilisesi…
Katliamların, zulümlerin yapıldığı bir kilise…
Türklerin vahşet, işkence ve zulümle katledildiği bir ada…
Türkleri ahırlara doldurarak yaktıkları bir ada…
Türk kızlarına tecavüz edildiği bir ada…
Zulümden, vahşetten, tecavüzden kaçabilenlerin Van Gölü’ne atlayarak boğuldukları bir ada…
Akdamar Kilisesi, Osmanlı halkına karşı işlenen insanlık suçlarının da bir simgesi.
İstiklal Savaşı'nda Ermenilerin silah deposu olarak kullandığı, kaçırılan Türklerin kurşunlanıp öldürüldüğü ve kadınlarımızın tecavüz edildiği bir yer.
İstiklal Savaşı'nda Ermenilerin silah deposu olarak kullandığı, kaçırılan Türklerin kurşunlanıp öldürüldüğü ve kadınlarımızın tecavüz edildiği bir yer.
Aşağıda ada ile ilgili kaynaklara yer veriyoruz.
Detaylara ulaşmak isteyenleri kaynaklara yöneltip, Akdamar Adasındaki vahşetten kısaca söz edelim ki, bir festivale sahne olan bu adada onca şehit adına bir yer açılmasına, hatırlatılmasına sebep olalım.
Detaylara ulaşmak isteyenleri kaynaklara yöneltip, Akdamar Adasındaki vahşetten kısaca söz edelim ki, bir festivale sahne olan bu adada onca şehit adına bir yer açılmasına, hatırlatılmasına sebep olalım.
1880'den 1915'e kadar 35 şehrimizi yakan Ermeni çetelerinin son yaktıkları şehir Van. Kente giren Ermeni Taşnak ve Hınçak çeteleri yerel Ermeni halktan da destek alarak karşılarına çıkan diğer insanları kurşuna dizmişti.
Bu olaylar sırasında Osmanlı halkından 80 bin kişi katledilmiş, 50 bin Osmanlı Türk kadını da Akdamar Kilisesi'ne kaçırılarak hayatlarının sonuna kadar toplu tecavüzlere maruz kalmışlardı.
Bu olaylar sırasında Osmanlı halkından 80 bin kişi katledilmiş, 50 bin Osmanlı Türk kadını da Akdamar Kilisesi'ne kaçırılarak hayatlarının sonuna kadar toplu tecavüzlere maruz kalmışlardı.
Van jandarma alay komutanının ' 'VAN'DA ERMENİ ZULUMÜ' başlıklı Raporundan sadece bir alıntı:
"Birinci Dünya Savaşı sırasında Van'ın Zeve Köyü'nün bütün halkı, kadın, çocuk ve yaşlı demeden, Ermeniler tarafından öldürülmüştü. Bununla yetinmeyen Ermeniler kentte, kadınlara toplu halde ahlaksızca tecavüzde bulunmuş, mallarına ve ziynet eşyalarına el koymuştu. Rusya, savaştan çekilirken, elindeki bütün silah ve cephaneyi Ermenilere bırakmıştı. Silahlanan Ermeni çeteler, Doğu Anadoluyu adeta kan gölüne çevirmişti. İşte bu katliamlardan Van da nasibini almıştı."
"Kente giren Ermeniler, karşılarına çıkan herkesi kurşuna dizmişti. Can derdine düşen silahsız köylüler, Van Gölü'ne doğru kaçmaya başlamıştı. İşte o anda Van ile Ak damar adası arasında taşımacılık yapan vapurlar imdatlarına yetişmişti.
"Kente giren Ermeniler, karşılarına çıkan herkesi kurşuna dizmişti. Can derdine düşen silahsız köylüler, Van Gölü'ne doğru kaçmaya başlamıştı. İşte o anda Van ile Ak damar adası arasında taşımacılık yapan vapurlar imdatlarına yetişmişti.
Çaresiz halk, Ermeni zenginlere ait bu vapurlara doluşmuştu. Asıl katliam da burada yaşanmıştı. Vapur, gölün tam ortasına gelince Ermeniler, Türk erkeklerini vahşice katledip cesetlerini suya atmıştı. Kadınlar ise Ak damara götürülmüş, ömürlerinin sonuna kadar Ermenilerin tecavüzüne uğramıştı.
"Akşam oldu mu bizim içimize Ermeniler gelirdi. 150 tane kadar kadın içinden 10-11 tanesini seçip götürürlerdi. Sabaha kadar bu kadınlara tecavüz ederlerdi. Bu kadınlar öyle olurdu ki kan revan içinde kalır, bırakıldıklarında bacaklarını gere gere yatar, oturamayacak durumda kalırlardı" diye anlatan Seher'i...
Zorla götürülürken kendilerini köprüden Mermit Çayı'na atan iki taze gelin; Zahide ve Fatma'yı...
Derviş Efendi'nin, gözleri önünde tecavüze uğrayan kızları Hayriye ve Şadiye'yi...
Ağzına balta sapı büyüklüğünde bir kazık çakılan, dili koparılıp bu kazığın üstüne çivilenen 70 yaşındaki Gevaş müftüsünü..)
Çarıksır köyünde bir çocuğun kuzu gibi kızartılarak bir süngü üzerinde direğe iliştirildiğini birçokları yeminle söylemişler cesedin kalıntılarını göstermişlerdir. Ahorik ve Avzerik köyleri arasında elleri bağlı ve karınlarına sokulmuş tenasül aletleri kesilerek ağızlarına sokulmuş dört Türk’ün cesedi bulunmuştur.
Kavlık Köyünde 7 yaşındaki Fatma ve 5 yaşındaki Gülnar (Güfaz) adlarında iki kız çocuğunun iki taraftan kirletilmiş oldukları ve bu kötü hareketin sonucu her ikisinin de sakat kaldıkları görülmüştür.
Yine bu köyde 70 yaşından fazla Ali adında bir ihtiyarın, çene kemiklerini süngülerle kırarak, kesip ağzına koymuşlardır. Bunu Van’ı geri alan Türk ordusunun ileri gelen subayları gözleriyle görmüşlerdir.
Yine bu köyde 70 yaşından fazla Ali adında bir ihtiyarın, çene kemiklerini süngülerle kırarak, kesip ağzına koymuşlardır. Bunu Van’ı geri alan Türk ordusunun ileri gelen subayları gözleriyle görmüşlerdir.
Ahtoci Köyünde Kemo adındaki şahsın Zeliha isimli eşi tandır başında ekmek pişirirken, Ermeniler Zeliha’nın altı aylık çocuğunu ateşe atarak pişirmişler, zorla annesine yedirmek istemişler; zavallı annenin reddetmesi üzerine, kadının bir bacağını ateşe sokarak yakmışlardır. Bu gün bu zavallı kadın yaşıyor. Gördüğü bu korkunç zulmü anlatırken yürekler tırmalayıcı feryat ediyor. Bu zavallı kadının hikâye ve feryadına katılmamak için taş veya demirden yürek gerekiyor.
Yine bu köyde Ermeniler birçok Türk çocuğunu tezek yığınları arasına koyduktan sonra tezekleri ateşlemişler; bu zavallı masum yavruları diri diri yakmışlardır ki, durum yerinde yapılan inceleme sonucu kalıntılardan anlaşılmıştır.
Bir çocuğumu, gözümün önünde koyun boğazlar gibi boğazladılar. Bir Ermeni, komşumuz Firdevs hanımın oğlunu ayağının altına alıp, iki bacağından ayırarak iki parça edip şehit etti. Ermeniler o kadar çok Müslüman boğazladılar ki, akan kanlar koskoca tandırları doldurdu. En son Rus ordusunda vazifeli bir Tatar bu korkunç faciaya son verdi.
Ermeniler, esir ettikleri Müslüman kadınları iki sıra halinde aralarına alıp türkü söyleyerek, tef çalarak götürüyorlar; ikide bir; “Korkmayın sizi Van valisi Cevdet Paşa’ya götürüyoruz Cevdet paşa size pilâv ikram edecek!” diyorlardı. Sonra koro halinde: “Cevdet Paşa et temâşa / Gelinlerin oldu matuşka! (fahişe demek)” diyorlardı.
Ermeniler, bir sabah köyümüzü ateşe tuttular. Zeve’de toplanmış Müslümanlar, cephaneleri bitinceye kadar köyü müdafaa ettiler. Türklerin cephaneleri bitince Ermeniler köye girdiler. Korkunç facia bundan sonra başladı. Önce Ermenilerle kardeş olduğunu söyleyerek halkın göç etmesine engel olan Süleyman Çavuş’u yakalayıp, korkunç şekilde şehit ettiler. Ermeniler, hamile kadınların karnını yırtıp çıkardıkları çocukları süngülerinin ucuna takarak annelerine gösterdiler.
Kızların ve kadınların kollarındaki bilezikleri almak için çok kolay bir usul buldular. Kasaturalarıyla kızların ve kadınların kollarını kesiyor, sonra bilezik ve yüzükleri çıkarıyorlardı. (Anadolu’da Ermeni Zulmü –II – www.ermenisorunu.gen.tr)
İşte bu sebeple Ak damar Adasının adı tarihe tecavüz adası olarak geçmiştir ...(tanık ifadelerinden"
Bu unutulan acı hatıranın sonucunda "Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından yaklaşık 4 milyon lira harcanarak restore edilen ve ibadete açılan tarihi Akdamar Kilisesi'nde ilk ayin 95 yıl aradan sonra 19 Eylül 2010'da yapıldı" diye belirtelim ki, bu da kapak olsun.
Neden kapak olsun...
Bu sayede, kilisenin restore edilmesi ve yapılan davetler sonrasında, işgal yıllarında, bölgedeki Müslüman kadınları Akdamar’a kaçırıp namuslarına leke süren Ermeni çetecilerin torunları bugün sözde ibadet için Van’a geliyor!
Neden kapak olsun...
Bu sayede, kilisenin restore edilmesi ve yapılan davetler sonrasında, işgal yıllarında, bölgedeki Müslüman kadınları Akdamar’a kaçırıp namuslarına leke süren Ermeni çetecilerin torunları bugün sözde ibadet için Van’a geliyor!
Bu olayı unutmayan bir avuç vatansever (en son ASİMDER, Hollanda-Azerbaycan Kültür Derneği, Uluslararası Diasporayla Mücadele Derneği ve Kıbrıs Gazileri Derneği üyeleri bir araya gelmişti.) zaman zaman Akdamar'a giderek saygı duruşunda bulunup, o günleri yad etmektedir. Oysa, restorasyon sırasında Akdamar kilisesinin tepesine yüz kiloluk 'hac'ın dikilmesi yerine, Ermeniler tarafından bu kiliseye kaçırılıp tecavüze uğrayan Osmanlı ninelerimiz anısına, bir 'iffet abidesi' neden dikilmesin ki..
Bu talebin yıllarca yapıldığı, ilgili mercilerin sağır kaldığını da vurgulayalım.
Bu talebin yıllarca yapıldığı, ilgili mercilerin sağır kaldığını da vurgulayalım.
@bizdenoku
- https://satemer.sakarya.edu.tr/tr/icerik/19862/102027/van-da-ermeni-isyanlari-1896-1916
- https://www.turkishnews.com/tr/content/2010/09/19/tecavuz-adasina-devlet-toreni-neval-kavcar
- http://www.ermenisorunu.gen.tr/
- https://www.akdamarkilisesi.gov.tr/
- https://www.kulturportali.gov.tr/turkiye/van/gezilecekyer/akdamar-klses
- https://www.istiklal.com.tr/ermenilerin-tevavuz-adasi-akdamar-kilisesi
- https://www.konyaekspres.com/yazarlar/nazim-peker/tecavuz-adasi-akdamar/1594/
- https://www.yenicaggazetesi.com.tr/tecavuz-adasinda-ermeni-ayini-40228h.htm
- https://www.aa.com.tr/tr/turkiye/musluman-kadinlarin-katledilmesini-protesto-ettiler/220124
- https://www.ekovitrin.com/ermeni-cetelerinin-tecavuz-adasi-haline-getirdigi-akdamarda-ayinlere-neden-izin-veriliyor
- https://www.instagram.com/p/C8xr0WCR6tE/
- https://tr.linkedin.com/posts/selda-%C3%B6zt%C3%BCrk-15b728163_tec%C3%A2v%C3%BCz-adasi-ak%C5%9Fam-oldu-mu-bizim-i%C3%A7imize-activity-7212354870861828097-iS0b
- https://www.facebook.com/leyaklar43/photos/tecav%C3%BCz-adasi-ak%C5%9Fam-oldu-mu-bizim-i%C3%A7imize-ermeniler-gelirdi-150-tane-kadar-kad%C4%B1n/2770774416478495/?_rdr
- https://www.google.com/search?q=Vanda+Rus+%C4%B0%C5%9Fgali+S%C4%B1ras%C4%B1nda+Ermenilerin+Osmanl%C4%B1+Askerlerine+Kar%C5%9F%C4%B1+Carpismasi&tbm=isch&ved=2ahUKEwjA196h1dGHAxWQ-AIHHUe4L68Q2-cCegQIABAA&oq=Vanda+Rus+%C4%B0%C5%9Fgali+S%C4%B1ras%C4%B1nda+Ermenilerin+Osmanl%C4%B1+Askerlerine+Kar%C5%9F%C4%B1+Carpismasi&gs_lp=EgNpbWciUlZhbmRhIFJ1cyDEsMWfZ2FsaSBTxLFyYXPEsW5kYSBFcm1lbmlsZXJpbiBPc21hbmzEsSBBc2tlcmxlcmluZSBLYXLFn8SxIENhcnBpc21hc2lIjC1QnyFYnyFwAHgAkAEAmAHZAaABoAOqAQUwLjEuMbgBA8gBAPgBAYoCC2d3cy13aXotaW1niAYB&sclient=img&ei=5GGqZsDVGZDxi-gPx_C--Qo&bih=599&biw=1366
Social Plugin