Bu durum normal hayatta her ne kadar olağan ve doğal karşılansa da birtakım zararlar söz konusu olduğunda durum değişebilmektedir
Ortaya çıkan zararlarda daha çok kusur sorumluğunun öne çıktığı vaka ve durumlar fazladır.
Zararların değerlendirilmesinde hatır taşıması yapan kadar hatır için taşınan kişilerin davranışları da karar vermede esas alınır.
Eğer ortaya çıkan zararlarda hatır için taşınanın bilgisi varsa ya da zararın ortaya çıkmasına ya da artmasına neden olmuşsa birtakım indirimler söz konusudur.
Hatır için taşıyan kimselerin zarar sorumluluğunda indirim yapabilir. Ya da tamamen ortadan kaldırabilir.
Hatır taşımacılığı, tek tarafa borç yükleyen isimsiz sözleşmedir. Taşıyan ve taşınan arasında, birbirlerine uygun irade beyanlarıyla sözleşme kurulur. Sözleşme, bir iş görme sözleşmesi olduğundan, niteliğine uygun düştüğü ölçüde, vekâlet hükümlerinin uygulanması gerekir
Hatır Taşıması Şartları Nedir?
- Kişinin ücretsiz ve karşılıksız olarak araçla taşınması veya aracın hatır için ücretsiz ve karşılıksız olarak kullandırılması gerekmektedir.
- Hatır için taşımada araca binen kişinin bu anlamda bir rızası olmalıdır.
- Hatır taşımada bir diğer olması gereken özellik karşılıksız olmasıdır.
- Hatır için taşımanın ücretsiz olarak yapılması veya aracın ücretsiz bir şekilde kullandırılması gerekmektedir.
- Hatır taşımacılığı için bir diğer gerekli durum hatır için taşınan kimselerin akraba, aile, arkadaş gibi yakın çevreden kişilerden olmaması gerekir.
- Hatır için taşınanların tanınmayan üçüncü kişilerden olması gerekir.
- Hatır taşıması durumu, hatır için taşınan kişinin veya hatır için aracın karşılıksız verildiği kişinin, ölmesi ya da yaralanması durumunda söz konusu olmaktadır.
- Zarar, hatır için taşınan kişinin kendisinde meydana gelmelidir. Taşınan kişiye ait eşyada meydana gelen zararlar bu kapsamda yer almaz.
Hatır Taşımacılığında Sorumluluk
Hatır taşımacılığında araç sahibi sorumluluğu ortaya zarar çıkması durumunda değerlendirilir.
Araç sahibinin ya da işletenin kusurlu olduğu durumlarda hatır için taşınan kimseler zararını sigorta şirketlerinden karşılayamaz.
Sigorta şirketleri araç işletenin yolcularının zararını ödemesine karşın hatır için taşınan kişilerin zararlarını ödemez.
Bu durum araç işletenlerin hatır için taşınan kişilere karşı sorumlu olmasını ve tazminat ödemesini gerektirir.
Araç işletenlerin sırf insaniyet namına karşılıksız ve menfaat ilişkisinin bulunmadığı bu davranışına karşı sorumlu tutulması yardımlaşma ve iyilikseverlik duygularını zedeleyeceği için tartışmalıdır.
Hatır Taşımacılığında Sigorta Şirketinin Sorumluluğu
Hatır için taşınan ya da hatır için aracın verildiği kimselerin sebep olduğu zararlar zorunlu trafik sigortası tarafından karşılanmayacağı
Hatır taşımacılığı genel hükümlere tabi tutulduğu için zarar durumunda işletenin sorumluluğu
Sorumluluğun olduğu yerde tehlike ve zararların karşılanması gerekir. Bu anlamda hatır taşımacılığı bu kapsamda değerlendirilmelidir.
Hatır Taşıması Sayılmayan Haller
Benzine ortaklık ya da maddi bir kazanç hatır taşımacılığı kapsamına alınamaz.
Herhangi maddi ve manevi karşılıklar hatır taşımacılığı sayılamaz.
Hatır Taşımacılığı Manevi Tazminat
Hatır taşımacılığı manevi tazminat talepleri vücut bütünlüğü ihlali ve ölüm durumlarında esas alınır.
Hatır için taşınan kimselerin araç sahibinin hatası sonucunda zarar görmesi durumunda Borçlar Kanunun 56. Maddesine göre tazminat talep edebilir.
Hatır Taşıması İndirimi Vekalet Ücreti
Hatır taşıması indirimi vekalet ücreti hatır için taşınan kimselerin gördüğü zararlar neticesinde talep edilebilir.
Hatır Taşımacılığı Zamanaşımı
Hatır taşımacılığı sözleşme dışında değerlendirilen sorumluluk hallerinden biridir.
Borçlar Kanunun 72.maddesine göre hatır taşıması zamanaşımı süreleri 2 ve 10 yıllı bir zaman dilimine tabidir.
Hatır Taşımacılığı İndiriminden Kim Yararlanır?
Öncelikle hatır için taşıyan kimsenin taşımada herhangi bir ücret talep etmemesi gerekir.
Hatır taşımacılığı yapılan kişilerin aile bireyleri, tanıdık, arkadaş olmaması gerekir.
Taşınan kişiden herhangi bir menfaat söz konusu olmamalıdır. Doktor, tesisatçı, boyacı gibi yardımları bulunan kimselerin taşınması bir karşılık olduğu için hatır taşımacılığı sayılmaz.
Yargıtay Kararı Örnek ;
4. Hukuk Dairesi 2021/2412 E. , 2021/5812 K.
"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ :Asliye Hukuk Mahkemesi (Asliye Ticaret Mahkemesi Sıfatıyla)
Taraflar arasındaki trafik kazası sonucu yaralanma nedeniyle maddi tazminat davasının yapılan yargılaması sonunda; kararda yazılı nedenlerden dolayı davanın kabulüne dair verilen hükmün süresi içinde davalı vekili tarafından temyiz edilmesi üzerine dosya incelendi gereği düşünüldü:
-K A R A R-
Hükmüne uyulan Yargıtay 17. Hukuk Dairesinin 24.09.2019 gün 2016/20252 E. 2019/8455 K. sayılı ilamında; “….mahkeme tarafından hatır taşıması indirimi yapılabilmesi için davalı tarafça hatır taşıması savunması yapılmalıdır. Başka bir deyişle hakim tarafından re'sen nazara alınamaz. Davalı tarafından yargılama aşamasında hatır taşıması savunulmamış olmasına göre, hatır taşıması indirimi uygulanamayacağının gözetilmemesi doğru değildir. Kabule göre de; Dairemiz uygulamasına göre BK 43. maddesi uyarınca yapılan hatır taşıması indirimi %20 olmalıdır. Mahkemece %25 oranında indirim yapılması isabetli değildir” denilerek hükmün bozulmasına karar verilmiştir.
Bozmaya uygun yapılan yargılama neticesinde, mahkemece davanın kabulüne karar verilmiş, söz konusu karar davalı tarafından temyiz edilmiştir.
Dosyadaki yazılara, kararın bozmaya uygun olmasına, delillerin değerlendirilmesinde bir isabetsizlik bulunmamasına göre yerinde görülmeyen bütün temyiz itirazlarının reddiyle usul ve yasaya uygun olan hükmün ONANMASINA ve aşağıda dökümü yazılı 10.701,70 TL kalan onama harcının temyiz eden davalıdan alınmasına 29/09/2021 gününde oybirliğiyle karar verildi.
*******
17. Hukuk Dairesi 2020/2968 E. , 2020/6285 K.
"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ : İstanbul Bölge Adliye Mahkemesi 16.
Taraflar arasındaki tazminat davasının yapılan yargılaması sonunda; kararda yazılı nedenlerden dolayı ilk derece mahkemesince davanın kabulüne dair verilen hükme karşı davalı vekilince Bölge Adliye Mahkemesinde istinaf yoluna başvurulması üzerine, başvurunun esastan reddine dair verilen Bölge Adliye Mahkemesi kararının süresi içinde davalı vekili tarafından temyiz edilmesi üzerine dosya incelendi, gereği düşünüldü:
-K A R A R-
Davacı vekili müvekkili ...'un ... plakalı araçta yolcu olarak seyahat ederken dava dışı sürücünün direksiyon hakimiyetini kaybetmesi üzerine meydana gelen kaza sonucu yaralandığını aracın davalı ...Ş’ye ... nolu poliçe ile sigortalı olduğunu, tüm bu nedenlerle fazlaya ilişkin talep ve dava haklarının saklı kalması kaydıyla şimdilk 1.000,00 TL olmak üzere belirlenecek maddi tazminatın davalı yönünden dava tarihinden itibaren yasal faizi ile birlikte tahsiline karar verilmesini talep etmiştir. Davacı vekili 15.11.2016 tarihli bedel artırım dilekçesi ile dava değerini 113.126,36 TL olarak belirlemiş ve harcı tamamlamıştır.
Davalı vekili öncelikle davanın belirsiz alacak davası olarak açıldığını, harcın ikmal edilmediğini, esas yönüden ise davacının içerisinde bulunduğu esnada tek taraflı kaza yapan aracın (çekici) müvekkili şirkette 7.1.2013-7.1.2014 tarihleri arasında ZMMS sigorta poliçesi ile sigortalı olduğunu, sakatlanma ve ölüm halinde limitlerinin kusur ile
orantılı olmak üzere azami 250.000 TL olduğunu, sigortalı aracın çekici olup, davacı küçüğün seyahat etmesi için uygun bir araç olmadığını, davacının müterafik kusurunun olduğunu, hatır taşıması indirimi yapılması gerektiğini, tüm bu nedenle haksız ve hukuki dayanaktan yoksun davanın reddine karar verilmesini savunmuştur.
İlk derece mahkemesince; davacı tarafın davasının kabulüne, 113.126,36 TL'nın dava tarihinden itibaren işleyecek yasal faizi ile davalıdan tahsili ile davacı tarafa verilmesine, karar verilmiş, davalı vekili tarafından karara karşı istinaf kanun yoluna başvurulmuştur.İstanbul Bölge Adliye Mahkemesi 16. Hukuk Dairesince davalı vekilinin istinaf başvurusunun esastan reddi üzerine davalı işbu karara karşı temyiz yoluna başvurmuştur.
Dava, tek taraflı trafik kazasında davacının içinde yolcu olarak bulunduğu aracın Zorunlu Mali mesuliyet Sigortasını yapan Sigorta Şirketinden cismani zararının tazmini istemidir.
Davalı taraf cevap dilekçesi ile hatır taşıması savunmasında bulunmuştur. 2918 sayılı KTK'nın 87/1. maddesinde; "Yaralanan veya ölen kişi, hatır için karşılıksız taşınmakta ise veya motorlu araç, yaralanan veya ölen kişiye hatır için karşılıksız verilmiş bulunuyorsa, işletenin veya araç işleticisinin bağlı olduğu teşebbüs sahibinin sorumluluğu ve motorlu aracın maliki ile işleteni arasındaki ilişkide araca gelen zararlardan dolayı sorumluluk, genel hükümlere tabidir" düzenlemesine yer verilmiş; aracın hatır için verildiği ya da hatır için taşıma yapılan durumda oluşacak zararlarla ilgili değerlendirmenin genel hükümlere tabi olduğu belirtilmiştir. Yargıtay’ın yerleşik kararlarında, hatır taşımasının söz konusu olduğu durumlarda BK. 43-44. maddeleri uyarınca tazminattan belli bir ölçüde hakkaniyet indirimi yapılması öngörülmektedir.Hatır taşıması indirimi, bizzat hatır için taşınan kişinin ölmesi veya yaralanmasına ilişkin zararlar hakkında uygulanır. Kanun koyucu, indirim imkânını hatır için taşıyan işleten ve sürücüye bahşetmiştir. İşleten yönünden hatır taşıması indirim imkanından doğal olarak onun halefi konumundaki diğer müteselsil sorumlu Sigorta Şirketi de yararlanacaktır.
Hatır taşıması bir kimseyi ücretsiz olarak ve bir karşılık almadan ve bir yararı bulunmadan taşıma halidir. Yani hatır için taşımada taşımanın karşılıksız olması veya alınan karşılığın önemsiz olması gerekir. Taşıma, işletenin veya sürücünün değil taşınanın yararına olmalıdır.
Somut olayda, davacı dava dışı ağabeyi ... kullandığı çekici ve bağlı dorse araçta yolcu konumundadır. Bu aracın işleteni dava dışı ... Lojistik Tic. Ltd. Şti.'dir. ZMMS poliçesinde de sigortalı aynı şirkettir. Meydana gelen tek taraflı kazada davacı yaralanmıştır.Mahkeme davalının hatır taşıması defini değelendirmemiş,gerekçesinde indirim yapmama sebebini irdelememiştir.Davalının istinaf başvurusu üzereine İstinaf mahkemesince aracın sürücüsünün davacının ağabeyi olması ve aile bireyleri arasında hatır taşıması indirimi söz konusu olmayacağından davalı vekilinin bu konudaki istinaf talebi reddedilmiştir.Oysa ki dava aracın işleteninin, Trafik Sigortacısına karşı açılmıştır.Davacı taraf davalının hatır taşıması define karşı araçta menfaat karşılığı taşındığını ispatlar delil sunmamıştır. Dosya kapsamından kaza sırasında davacının, dava dışı işleten ... Lojistik Tic. Ltd.nin aracında , ücretsiz olarak, bir karşılık alınmadan ve işletenin bir yararı bulunmadan taşındığı anlaşılmaktadır. İşletenin bu taşımada bir menfaati olmamıştır. Bu durumda davacı ile dava dışı sürücü arasındaki kardeşlik ilişkisi işleteni etkilemeyecek, işleten ve dolayısıyla Sigorta Şirketi yönünden hatır taşıması indirimine engel olmayacaktır.
Bu açıklamalar karşısında Dairemizin yerleşik uygulaması uyarınca talep edilen zarardan %20 oranında hatır taşıması indirimi yapılarak tazminatın belirlenmesi gerekirken, davalı vekilinin istinaf başvurusunun Bölge Adliye Mahkemesi’nce reddedilmesi doğru olmamış bozmayı gerektirmiştir.
SONUÇ: Yukarıda açıklanan nedenlerle davalı vekilinin temyiz itirazlarının kabulü ilk derece mahkemesince verilen karara yönelik istinaf başvurusunun esastan reddine ilişkin Bölge Adliye Mahkemesi kararının BOZULMASINA, dava dosyasının ilk derece mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesi’ne gönderilmesine, peşin alınan harcın istek halinde temyiz eden davalıya geri verilmesine 27/10/2020 gününde oybirliğiyle karar verildi.
Sosyal Bağlantılar