Anayasa Mahkemesi, kendisine evi var diyerek adli yardım verilmeyen vatandaşın başvurusunu kabul ederek, adli yardım hakkından faydalanmamasını hak ihlali kabul etti.
TÜRKİYE CUMHURİYETİ
ANAYASA MAHKEMESİ
BİRİNCİ BÖLÜM
KARAR
A... Y.... BAŞVURUSU
(Başvuru Numarası: 2021/14356)
Karar Tarihi: 7/6/2023
R.G. Tarih ve Sayı: 18/8/2023-32283
I. BAŞVURUNUN KONUSU
1. Başvuru, adli yardım talebinin reddedilmesi nedeniyle mahkemeye erişim hakkının ihlal edildiği iddiasına ilişkindir.
III. OLAY VE OLGULAR
7. Başvuru formu ve eklerinde ifade edildiği şekliyle ilgili olaylar özetle şöyledir:
8. Başvurucunun 13/7/2020 tarihinde 109,05 TL başvuru ve peşin harç yatırarak açtığı, iş kazasından kaynaklanan maddi ve manevi tazminat davası Silivri 1. Asliye Hukuk Mahkemesinde (iş mahkemesi sıfatıyla) görülmeye başlanmıştır. Başvurucu 20/1/2021 tarihinde verdiği dilekçeyle çalışamadığını beyan ederek ikamet ettiği yerin muhtarlığı tarafından düzenlenen fakirlik belgesini ibraz edip adli yardım talebinde bulunmuştur. Başvurucu, talep dilekçesinin ekine Silivri Kaymakamlığı bünyesindeki Silivri Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Vakfı Başkanlığından verilen, bu Vakıftan yardım aldığını gösteren belgeyi de eklemiştir. Ayrıca taşınmaza ilişkin bina beyannamesi de adli yardım talep dilekçesi ekinde sunulmuştur. Başvurucunun adli yardım talebi 4/3/2021 tarihli ek karar ile "davacının sosyal ekonomik durum araştırması ve UYAP sistemi üzerinden sorgulanan TAKBİS kaydı incelenmekle, davacı adına .İ....İli S...... İlçesi B........ Mahallesi K... Mevki 3..... Parsel numaralı taşınmaz bulunduğu" gerekçesiyle reddedilmiştir.
9. Başvurucu 5/3/2021 tarihinde bu karara itiraz etmiştir. İtiraz dilekçesinde adli yardımdan faydalanma şartlarını taşıdığını belirten başvurucu, ortalamanın altında bir geçim düzeyine sahip olduğunu ifade etmiştir. Bu çerçevede yalnızca 1/2 hisseli bir taşınmazının bulunduğuna dikkati çekmiştir. Başvurucuya göre bunun dışında üzerine kayıtlı taşınır veya taşınmaz herhangi bir mal varlığı veya üçüncü kişilerden bir alacağı bulunmamaktadır. Silivri 2. Asliye Hukuk Mahkemesi 8/3/2021 tarihinde itirazı reddetmiştir. Kararın gerekçesinin ilgili kısmı şöyledir:
"... davacının Silivri 1. Asliye Hukuk Mahkemesi'nce yapılan ekonomik ve sosyal durum araştırması, UYAP sistemi üzerinden yapılan SGK, TAKBİS ve araç sorgulamaları neticesinde üzerine kayıtlı taşınır ve taşınmaz mal varlığı olduğu ve dava sebebi ile yapılması muhtemel masrafları karşılayabilecek kadar maddi gücü bulunduğu anlaşılmakla Silivri 1. Asliye Hukuk Mahkemesi'nin 2020/198 Esas sayılı dosyasında 04/03/2021 tarihli adli yardım talebinin reddine dair verilen karar yerinde görülerek davacı vekilinin adli yardım talebinin reddine ilişkin verilen karara itirazının reddine dair aşağıdaki şekilde karar verilmiştir."
10. Başvurucu, adli yardım talebi reddedildiği için 2.300 TL gider avansını ödemiştir.
11. Silivri İş Mahkemesinin kurulmasıyla dosya, Silivri İş Mahkemesine (Mahkeme) aktarılmıştır. Başvuruya konu dava 27/4/2023 tarihinde yapılan son duruşmaya göre 14/9/2023 tarihine ertelenmiş olup derdesttir.
12. Adli yardım talebinin reddi sonrasında yapılan itiraz üzerine verilen karar 16/3/2021 tarihinde başvurucuya tebliğ edilmiştir. Başvurucu 26/3/2021 tarihinde ve süresinde bireysel başvuruda bulunmuştur.
ANAYASA MAHKEMESİ
BİRİNCİ BÖLÜM
KARAR
A... Y.... BAŞVURUSU
(Başvuru Numarası: 2021/14356)
Karar Tarihi: 7/6/2023
R.G. Tarih ve Sayı: 18/8/2023-32283
I. BAŞVURUNUN KONUSU
1. Başvuru, adli yardım talebinin reddedilmesi nedeniyle mahkemeye erişim hakkının ihlal edildiği iddiasına ilişkindir.
III. OLAY VE OLGULAR
7. Başvuru formu ve eklerinde ifade edildiği şekliyle ilgili olaylar özetle şöyledir:
8. Başvurucunun 13/7/2020 tarihinde 109,05 TL başvuru ve peşin harç yatırarak açtığı, iş kazasından kaynaklanan maddi ve manevi tazminat davası Silivri 1. Asliye Hukuk Mahkemesinde (iş mahkemesi sıfatıyla) görülmeye başlanmıştır. Başvurucu 20/1/2021 tarihinde verdiği dilekçeyle çalışamadığını beyan ederek ikamet ettiği yerin muhtarlığı tarafından düzenlenen fakirlik belgesini ibraz edip adli yardım talebinde bulunmuştur. Başvurucu, talep dilekçesinin ekine Silivri Kaymakamlığı bünyesindeki Silivri Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Vakfı Başkanlığından verilen, bu Vakıftan yardım aldığını gösteren belgeyi de eklemiştir. Ayrıca taşınmaza ilişkin bina beyannamesi de adli yardım talep dilekçesi ekinde sunulmuştur. Başvurucunun adli yardım talebi 4/3/2021 tarihli ek karar ile "davacının sosyal ekonomik durum araştırması ve UYAP sistemi üzerinden sorgulanan TAKBİS kaydı incelenmekle, davacı adına .İ....İli S...... İlçesi B........ Mahallesi K... Mevki 3..... Parsel numaralı taşınmaz bulunduğu" gerekçesiyle reddedilmiştir.
9. Başvurucu 5/3/2021 tarihinde bu karara itiraz etmiştir. İtiraz dilekçesinde adli yardımdan faydalanma şartlarını taşıdığını belirten başvurucu, ortalamanın altında bir geçim düzeyine sahip olduğunu ifade etmiştir. Bu çerçevede yalnızca 1/2 hisseli bir taşınmazının bulunduğuna dikkati çekmiştir. Başvurucuya göre bunun dışında üzerine kayıtlı taşınır veya taşınmaz herhangi bir mal varlığı veya üçüncü kişilerden bir alacağı bulunmamaktadır. Silivri 2. Asliye Hukuk Mahkemesi 8/3/2021 tarihinde itirazı reddetmiştir. Kararın gerekçesinin ilgili kısmı şöyledir:
"... davacının Silivri 1. Asliye Hukuk Mahkemesi'nce yapılan ekonomik ve sosyal durum araştırması, UYAP sistemi üzerinden yapılan SGK, TAKBİS ve araç sorgulamaları neticesinde üzerine kayıtlı taşınır ve taşınmaz mal varlığı olduğu ve dava sebebi ile yapılması muhtemel masrafları karşılayabilecek kadar maddi gücü bulunduğu anlaşılmakla Silivri 1. Asliye Hukuk Mahkemesi'nin 2020/198 Esas sayılı dosyasında 04/03/2021 tarihli adli yardım talebinin reddine dair verilen karar yerinde görülerek davacı vekilinin adli yardım talebinin reddine ilişkin verilen karara itirazının reddine dair aşağıdaki şekilde karar verilmiştir."
10. Başvurucu, adli yardım talebi reddedildiği için 2.300 TL gider avansını ödemiştir.
11. Silivri İş Mahkemesinin kurulmasıyla dosya, Silivri İş Mahkemesine (Mahkeme) aktarılmıştır. Başvuruya konu dava 27/4/2023 tarihinde yapılan son duruşmaya göre 14/9/2023 tarihine ertelenmiş olup derdesttir.
12. Adli yardım talebinin reddi sonrasında yapılan itiraz üzerine verilen karar 16/3/2021 tarihinde başvurucuya tebliğ edilmiştir. Başvurucu 26/3/2021 tarihinde ve süresinde bireysel başvuruda bulunmuştur.
VI. HÜKÜM
Açıklanan gerekçelerle;
A. Adli yardım talebinin KABULÜNE,
B. Mahkemeye erişim hakkının ihlal edildiğine ilişkin iddianın KABUL EDİLEBİLİR OLDUĞUNA,
C. Anayasa'nın 36. maddesinde güvence altına alınan adil yargılanma hakkı kapsamındaki mahkemeye erişim hakkının İHLAL EDİLDİĞİNE,
D. Kararın bir örneğinin mahkemeye erişim hakkının ihlalinin sonuçlarının ortadan kaldırılması için -adli yardım ret ara kararının verildiği davanın yargılamasının devam ettiği dikkate alınarak- adli yardım talebinin reddine ilişkin ara kararı yönünden yeniden yargılama yapılması amacıyla Silivri İş Mahkemesine (E.2021/207) GÖNDERİLMESİNE,
E. Başvurucunun tazminat taleplerinin REDDİNE,
F. 9.900 TL vekâlet ücretinden oluşan yargılama giderinin başvurucuya ÖDENMESİNE,
G. Ödemenin kararın tebliğini takiben başvurucunun Hazine ve Maliye Bakanlığına başvuru tarihinden itibaren dört ay içinde yapılmasına, ödemede gecikme olması hâlinde bu sürenin sona erdiği tarihten ödeme tarihine kadar geçen süre için yasal FAİZ UYGULANMASINA,
H. Kararın bir örneğinin Adalet Bakanlığına GÖNDERİLMESİNE 7/6/2023 tarihinde OYBİRLİĞİYLE karar verildi.
Açıklanan gerekçelerle;
A. Adli yardım talebinin KABULÜNE,
B. Mahkemeye erişim hakkının ihlal edildiğine ilişkin iddianın KABUL EDİLEBİLİR OLDUĞUNA,
C. Anayasa'nın 36. maddesinde güvence altına alınan adil yargılanma hakkı kapsamındaki mahkemeye erişim hakkının İHLAL EDİLDİĞİNE,
D. Kararın bir örneğinin mahkemeye erişim hakkının ihlalinin sonuçlarının ortadan kaldırılması için -adli yardım ret ara kararının verildiği davanın yargılamasının devam ettiği dikkate alınarak- adli yardım talebinin reddine ilişkin ara kararı yönünden yeniden yargılama yapılması amacıyla Silivri İş Mahkemesine (E.2021/207) GÖNDERİLMESİNE,
E. Başvurucunun tazminat taleplerinin REDDİNE,
F. 9.900 TL vekâlet ücretinden oluşan yargılama giderinin başvurucuya ÖDENMESİNE,
G. Ödemenin kararın tebliğini takiben başvurucunun Hazine ve Maliye Bakanlığına başvuru tarihinden itibaren dört ay içinde yapılmasına, ödemede gecikme olması hâlinde bu sürenin sona erdiği tarihten ödeme tarihine kadar geçen süre için yasal FAİZ UYGULANMASINA,
H. Kararın bir örneğinin Adalet Bakanlığına GÖNDERİLMESİNE 7/6/2023 tarihinde OYBİRLİĞİYLE karar verildi.
Kararın tam metnine aşağıdaki linke tıklayarak ulaşabilirsiniz
Kaynak . Anayasa Mahkemesi
Sosyal Bağlantılar