Geçtiğimiz günlerde bozasıyla ünlü semte gitmiştim. Boza satan firmanın içerisinin kalabalık olduğunu görünce millet şıraya, sirkeye gelmiş sandım. Sandım ama yanılmışım. Meğerse boza çıkmış, boza sevdalıları da dükkana gelmeye başlamış. Havalar mevsim normallerin üzerinde sıcak. Bozanın Ekim ayının ortalarından sonra, soğuk havalarda çıktığını iyi bilen biri olarak şaşırmıştım. İşte nedeni..
Boza, sıcak günlerin içeceği değil, soğuk kış günlerinin en faydalı içeceğidir. Kışın sembol içeceklerinden olan bozanın sağlıklı şekilde ve ölçüde tüketildiğinde pek çok faydası olduğunu da her fırsatta dile getiriyoruz. Dededen toruna severek içilen bozanın yanında sıcak sarı leblebisi, üzerinde yeterince tarçını ile tüketildiğinde ise tadına doyum olmaz. Kış günlerinin tercih edilen içeceği olan boza, tatlı-ekşi tadıyla damak tatlarının arasında yer alır.
Boza Neden Yapılır ? Ne Zaman Tüketilir ?
Bozanın temel maddesi darıdır. Darı irmiği, şeker ve suyun fermente edilmesiyle üretilen bir gıda çeşididir. Mayalanarak üretilen boza fermantasyon süreçlerinin bilen biri tarafından yapılması önemlidir. Herkes boza ürettiği sanır ancak gerçek boza herkesin işi değildir. Bu nedenle ilden ile yöreden yöreye tadı, kıvamı değişken olan bozanın soğuk havalarda içilmesi, ekşitilmemesi, üretildikten sonra en fazla soğuk olarak 24 saat içerisinde tüketilmesi gerekir.
Boza, sıcak günlerin içeceği değil, soğuk kış günlerinin en faydalı içeceğidir. Kışın sembol içeceklerinden olan bozanın sağlıklı şekilde ve ölçüde tüketildiğinde pek çok faydası olduğunu da her fırsatta dile getiriyoruz. Dededen toruna severek içilen bozanın yanında sıcak sarı leblebisi, üzerinde yeterince tarçını ile tüketildiğinde ise tadına doyum olmaz. Kış günlerinin tercih edilen içeceği olan boza, tatlı-ekşi tadıyla damak tatlarının arasında yer alır.
Boza Neden Yapılır ? Ne Zaman Tüketilir ?
Bozanın temel maddesi darıdır. Darı irmiği, şeker ve suyun fermente edilmesiyle üretilen bir gıda çeşididir. Mayalanarak üretilen boza fermantasyon süreçlerinin bilen biri tarafından yapılması önemlidir. Herkes boza ürettiği sanır ancak gerçek boza herkesin işi değildir. Bu nedenle ilden ile yöreden yöreye tadı, kıvamı değişken olan bozanın soğuk havalarda içilmesi, ekşitilmemesi, üretildikten sonra en fazla soğuk olarak 24 saat içerisinde tüketilmesi gerekir.
Boza Zehirleyebilir
Boza maya içeren bir içecek olduğu için saklama koşulları çok önemlidir. Maya üremesine karşı açıldıktan sonra kısa bir süre içinde tüketilmelidir ve serin yerde saklanmalıdır. Buzdolabında +4 derecede saklanması raf ömrünü uzamasını sağlar. Bu süre de mutlaka sınırlı bir süredir. Bozada oluşan kötü koku ve kabarcıklar bozanın bozulmuş olabileceğinin göstergesidir. Buzdolabında muhafaza edilmezse oda sıcaklığında fermantasyon devam edecektir. 3-5 günden fazla beklemiş olan bozanın tüketimi sonucunda besin zehirlenmeleri oluşabileceğinden dikkat edilmelidir. Bu zehirlenmenin en belirgin hali ise, karın ağrısı, bağırsak sızısı ve ishaldir.
Boza Alkole Dönebilir
Yukarıda da belirttiğimiz gibi ana maddesi genelde darı olan boza, yörelere göre buğday, arpa, irmik, mısır, yulaf, çavdar, pirinç gibi tahıllardan yapılabiliyor. Bunlardan hangisi ile yapılırsa yapılsın mayalanmaya uğradığı için içinde etil alkol oluşabiliyor. Bira ya da şarapta bulunan ve sarhoşluk veren etil alkol 12-48 saat aralığında ciddi miktarlara ulaşabilir. Mayalanma süresine göre bozanın alkol oranı bir yetişkini sarhoş edecek kadar yüksek derecelere varabilmiştir. Hatta endüstriyel bozaların raf ömürlerinin 7 gün kadar olduğu göz önüne alındığında bu risk daha da artar. Şayet boza 12 saat içinde tüketilirse bu risk ortadan kalkmış olur. Bu nedenle sıcağa gelmeyen, sıcak havalarda içilmesi zararlı olan bozanın mevsim normallerinin üzerinde sıcaklıkların eksik olmadığı Ağustos ve Eylül aylarında satışa çıkartılması tüketici için risk olduğu gibi, işin özünü bilmeden ekşi olarak içildiğini sananların alkol içerikli boza içtiklerinin, dolayısıyla günaha girdiklerinin kabulü gerekir.
Bozahanelere Yasak Gelmişti
Boza maya içeren bir içecek olduğu için saklama koşulları çok önemlidir. Maya üremesine karşı açıldıktan sonra kısa bir süre içinde tüketilmelidir ve serin yerde saklanmalıdır. Buzdolabında +4 derecede saklanması raf ömrünü uzamasını sağlar. Bu süre de mutlaka sınırlı bir süredir. Bozada oluşan kötü koku ve kabarcıklar bozanın bozulmuş olabileceğinin göstergesidir. Buzdolabında muhafaza edilmezse oda sıcaklığında fermantasyon devam edecektir. 3-5 günden fazla beklemiş olan bozanın tüketimi sonucunda besin zehirlenmeleri oluşabileceğinden dikkat edilmelidir. Bu zehirlenmenin en belirgin hali ise, karın ağrısı, bağırsak sızısı ve ishaldir.
Boza Alkole Dönebilir
Yukarıda da belirttiğimiz gibi ana maddesi genelde darı olan boza, yörelere göre buğday, arpa, irmik, mısır, yulaf, çavdar, pirinç gibi tahıllardan yapılabiliyor. Bunlardan hangisi ile yapılırsa yapılsın mayalanmaya uğradığı için içinde etil alkol oluşabiliyor. Bira ya da şarapta bulunan ve sarhoşluk veren etil alkol 12-48 saat aralığında ciddi miktarlara ulaşabilir. Mayalanma süresine göre bozanın alkol oranı bir yetişkini sarhoş edecek kadar yüksek derecelere varabilmiştir. Hatta endüstriyel bozaların raf ömürlerinin 7 gün kadar olduğu göz önüne alındığında bu risk daha da artar. Şayet boza 12 saat içinde tüketilirse bu risk ortadan kalkmış olur. Bu nedenle sıcağa gelmeyen, sıcak havalarda içilmesi zararlı olan bozanın mevsim normallerinin üzerinde sıcaklıkların eksik olmadığı Ağustos ve Eylül aylarında satışa çıkartılması tüketici için risk olduğu gibi, işin özünü bilmeden ekşi olarak içildiğini sananların alkol içerikli boza içtiklerinin, dolayısıyla günaha girdiklerinin kabulü gerekir.
Bozahanelere Yasak Gelmişti
Ekşidikten sonra alkolleşen bozanın, bir zamanlar ülkemizde yasak edildiğini biliyor musunuz. ? Evliya Çelebi seyahatnamesinde, bozadan söz ederken bilhassa iki çeşidinin olduğuna değinmektedir. Birincisi içeriğinde sarhoşluk verecek bir etki bulunmayan ve Osmanlı ulemasının da tükettiği ‘’Tatlı Boza’’ ikincisi ise Tatarların alkol ve asit oranı yüksek olarak yaptığı, çoğunlukla ayaktakımının tercih ettiği Ekşi Boza ya da bir diğer adıyla Tatar Bozasıdır (1) . İstanbul meyhanelerinin kapatılmasında ilişkin 1567 tarihli bir fermanda “Tatar bozası”da müskir (içerisinde sarhoşluk etkisi olan) içecekler içerisine dahil edilmiştir (2). Müslümanların sarhoşluk veren içecekleri tüketmesi haram olduğu için bu dönemde ekşi boza yasaklanmıştır. Hatta, Osmanlılar döneminde boza yüzünden eşler arasında boşanmalara kadar giden olayların mahkemelere kadar düştüğü bilinmektedir. (3)
Helal Sertifikası Verilmiyor
Bu bilgiler ışığında; 12-48 saat bekletilmiş ve sonra piyasaya arz edilmiş bir bozada ne kadar alkol olduğu tespit edilemediğinden birçok helal sertifikası veren kurumlar bozaya bu risklerden dolaya helal sertifikası vermemektedir.
Ekşi Boza Haramdır
Sonuç olarak, piyasada bulunan bozalarda alkol riski mevcut olduğundan dolayı tüketilmesi tavsiye edilmemektedir. Sonuç itibariyle boza helal olmakla birlikte zamanla içerisinde alkol oluşacağından tüketim zamanlarına dikkat edilmeli. Ekşiyen bozalar asla tüketilmemelidir.
Kaynaklar
Ekşi Boza Haramdır
Sonuç olarak, piyasada bulunan bozalarda alkol riski mevcut olduğundan dolayı tüketilmesi tavsiye edilmemektedir. Sonuç itibariyle boza helal olmakla birlikte zamanla içerisinde alkol oluşacağından tüketim zamanlarına dikkat edilmeli. Ekşiyen bozalar asla tüketilmemelidir.
Kaynaklar
1 - (İgüs, E. (2016: 103-104). Balkanlar’dan Anadolu’ya Boza ve Türleri ile Türkiye’deki Balkan Kökenli Bozacılar. Karabük Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 6,1: 101-111., 2016: 103-104)
2 - Bingül, İ. ( 2013/200). Osmanlı’da Kahvehane ve Toplumsal Hayat Mekanları. Gram Yayınları, Ankara.
3 - Osmanlı Şehir Mekanalrına bir örnek. Bozahaneler - Fulya Feyiz
2 - Bingül, İ. ( 2013/200). Osmanlı’da Kahvehane ve Toplumsal Hayat Mekanları. Gram Yayınları, Ankara.
3 - Osmanlı Şehir Mekanalrına bir örnek. Bozahaneler - Fulya Feyiz
Derleme @bizdenoku
Sosyal Bağlantılar