Çeşitli bahanelerle okul servis sahiplerinin sürekli şişirerek daha fazla ücret alması, bazı okul servislerinde ise yakın ya da uzak mesafeye bakılmaksızın aynı ücretin alınması, fahiş fiyat taleplerinin meydana gelmesi sık sık şikayet konusu olmaktadır.
Bu şikayetlerden biri de geçtiğimiz günlerde Türkiye İnsan Hakları ve Eşitlik Kurumu'nun (TİHEK) gündemine geldi.
TİHEK'e başvuran bir veli, aynı okulda eğitim gören iki çocuğunun 7 km lik bir mesafede servis kullandığını, ilk dönem yoplam 3000 TL verdiğini, ikinci dönem de ise ücretin 4350 TL'ye yükseltildiğini, UKOME (Ulaşım Koordinasyon Merkezi) kararı ile yapılması gereken zam oranının %19,95 olması gerekirken, Okul tarafından %45’lik bir zam uygulaması yapıldığını, bu miktarın çok fazla ve UKOME kararına aykırı olduğunu muhataba bildirmesine rağmen herhangi bir sonuç alamadığını, çocukları daha uzun mesafe giden başka bir velinin servis ücretinin 1526 TL olduğunu, öğrencilerin farklı ücrete tabi tutulmalarının Anayasa’ya aykırılık teşkil ettiğini, servis hizmetinde yasal olarak zorunlu bulunması gereken araç servis hostesinin bulunmadığını, bu nedenle öğrencilerin eğitim haklarının elinden alındığını, UKOME tarifesinin tüm öğrencilere eşit bir şekilde uygulanmadığını, bu muamelenin ayrımcılık teşkil ettiğini iddia etti. Veli kurumdan mağduriyetin giderilmesini talep etti.
Velinin, İnsan Hakları ve Eşitlik Kurumuna yaptığı başvuruya verdiği cevapta "Kanun'da, cinsiyet, ırk, renk, dil, din, inanç, mezhep, felsefi ve siyasi görüş, etnik köken, servet, doğum, medeni hal, sağlık durumu, engellilik ve yaş temellerine dayalı ayrımcılığın yasak olduğu düzenlenmiştir. Anılan temeller dışında bir temele dayanılarak veya herhangi bir temele dayanılmaksızın ayrımcılık iddiasında bulunulan haller, Kanun kapsamı dışında kalmaktadır." diyerek yaşanılan durumun ayrımcılık olarak kabul edilemeyeceğine karar verdi
İşte TİHEK tarafından verilen kararın tam metni ;
Başvuru Numarası :2023/317
Toplantı Tarihi / Sayısı : 2.5.2023/30
Karar Numarası :2023/366
Başvuran : Y. C. Ö.
I.BAŞVURUNUN KONUSU 1. Okulservisi ücretlerinde ayrımcılık yapıldığı iddiasına ilişkindir. II.İDDİA VE TALEP
2. Başvuran, iki çocuğunun hâlihazırda … Okullarında eğitim gördüğünü, ikametgahları ile okul arasındaki mesafenin 6.9 km olduğunu, öğrenci başına 1500 TL servis ücreti ödediğini, 2023 yılı ikinci dönemi için belirlenen ücret tarifesinin son derece yüksek ve haksız olduğunu, şubat ayı itibarıyla ödenecek tutarın 2175 TL’ye çıkarıldığını, UKOME (Ulaşım Koordinasyon Merkezi) kararı ile yapılması gereken zam oranının %19,95 olması gerekirken … Okulları tarafından %45’lik bir zam uygulaması yapıldığını, bu miktarın çok fazla ve UKOME kararına aykırı olduğunu muhataba bildirmesine rağmen herhangi bir sonuç alamadığını, çocukları daha uzun mesafe giden başka bir velinin servis ücretinin 1526 TL olduğunu, öğrencilerin farklı ücrete tabi tutulmalarının Anayasa’ya aykırılık teşkil ettiğini, servis hizmetinde yasal olarak zorunlu bulunması gereken araç servis hostesinin bulunmadığını, bu nedenle öğrencilerin eğitim haklarının elinden alındığını, UKOME tarifesinin tüm öğrencilere eşit bir şekilde uygulanmadığını, bu muamelenin ayrımcılık teşkil ettiğini iddia etmekte olup mağduriyetin giderilmesi için gerekli işlemlerin yapılmasını talep etmektedir. III.İLGİLİMEVZUAT
3. 20/4/2016 tarih ve 6701 sayılı Türkiye İnsan Hakları ve Eşitlik Kurumu Kanunu’nun “Amaç ve kapsam” başlıklı1’incimaddesişöyledir: “Bu Kanunun amacı; insan onurunu temel alarak insan haklarının korunması ve geliştirilmesi, kişilerin eşit muamele görme hakkının güvence altına alınması, hukuken tanınmış hak ve hürriyetlerden yararlanmada ayrımcılığın önlenmesi ile bu ilkeler doğrultusunda faaliyet göstermek, işkence ve kötü muameleyle etkin mücadele etmek ve bu konuda ulusal önleme mekanizması görevini yerine getirmek üzere Türkiye İnsan Hakları ve Eşitlik Kurumunun kurulması, teşkilat, görev ve yetkilerine ilişkin esasların düzenlenmesidir.”
Toplantı Tarihi / Sayısı : 2.5.2023/30
Karar Numarası :2023/366
Başvuran : Y. C. Ö.
I.BAŞVURUNUN KONUSU 1. Okulservisi ücretlerinde ayrımcılık yapıldığı iddiasına ilişkindir. II.İDDİA VE TALEP
2. Başvuran, iki çocuğunun hâlihazırda … Okullarında eğitim gördüğünü, ikametgahları ile okul arasındaki mesafenin 6.9 km olduğunu, öğrenci başına 1500 TL servis ücreti ödediğini, 2023 yılı ikinci dönemi için belirlenen ücret tarifesinin son derece yüksek ve haksız olduğunu, şubat ayı itibarıyla ödenecek tutarın 2175 TL’ye çıkarıldığını, UKOME (Ulaşım Koordinasyon Merkezi) kararı ile yapılması gereken zam oranının %19,95 olması gerekirken … Okulları tarafından %45’lik bir zam uygulaması yapıldığını, bu miktarın çok fazla ve UKOME kararına aykırı olduğunu muhataba bildirmesine rağmen herhangi bir sonuç alamadığını, çocukları daha uzun mesafe giden başka bir velinin servis ücretinin 1526 TL olduğunu, öğrencilerin farklı ücrete tabi tutulmalarının Anayasa’ya aykırılık teşkil ettiğini, servis hizmetinde yasal olarak zorunlu bulunması gereken araç servis hostesinin bulunmadığını, bu nedenle öğrencilerin eğitim haklarının elinden alındığını, UKOME tarifesinin tüm öğrencilere eşit bir şekilde uygulanmadığını, bu muamelenin ayrımcılık teşkil ettiğini iddia etmekte olup mağduriyetin giderilmesi için gerekli işlemlerin yapılmasını talep etmektedir. III.İLGİLİMEVZUAT
3. 20/4/2016 tarih ve 6701 sayılı Türkiye İnsan Hakları ve Eşitlik Kurumu Kanunu’nun “Amaç ve kapsam” başlıklı1’incimaddesişöyledir: “Bu Kanunun amacı; insan onurunu temel alarak insan haklarının korunması ve geliştirilmesi, kişilerin eşit muamele görme hakkının güvence altına alınması, hukuken tanınmış hak ve hürriyetlerden yararlanmada ayrımcılığın önlenmesi ile bu ilkeler doğrultusunda faaliyet göstermek, işkence ve kötü muameleyle etkin mücadele etmek ve bu konuda ulusal önleme mekanizması görevini yerine getirmek üzere Türkiye İnsan Hakları ve Eşitlik Kurumunun kurulması, teşkilat, görev ve yetkilerine ilişkin esasların düzenlenmesidir.”
4. 6701 sayılı Kanun’un "Eşitlik ilkesi ve ayrımcılık yasağı" başlıklı 3’üncümaddesişöyledir: Bu belge, güvenli elektronik imza ile imzalanmıştır. 2 / 3 "(1) Herkes hukuken tanınmış hak ve hürriyetlerden yararlanmada eşittir. (2) Bu Kanun kapsamında cinsiyet, ırk, renk, dil, din, inanç, mezhep, felsefi ve siyasi görüş, etnik köken, servet, doğum, medeni hâl, sağlık durumu, engellilik ve yaş temellerine dayalı ayrımcılık yasaktır."
5. 6701 sayılı Kanun’un “Kurumun görevleri” başlıklı 9’uncu maddesinin ilgili bentleri şöyledir: “Ayrımcılık yasağı ihlallerini resen veya başvuru üzerine incelemek, araştırmak, karara bağlamak ve sonuçlarını takip etmek”; “Özgürlüğünden mahrum bırakılan ya da koruma altına alınan kişilerin ulusal önleme mekanizması kapsamındaki başvurularını incelemek, araştırmak, karara bağlamak ve sonuçlarını takip etmek”
6. Mezkûr Kanun’un “Başvurular” başlıklı 17’ncimaddesişöyledir: "(1) Ayrımcılık yasağı ihlalinden zarar gördüğü iddiasında bulunan her gerçek ve tüzel kişi Kuruma başvurabilir. ... (9) İşleme konulamayacak başvurular ve gerekçeli kabul edilmezlik kararları ile başvuruya ilişkin diğer usul ve esaslar yönetmelikle düzenlenir."
7. Türkiye İnsan Hakları ve Eşitlik Kurumu Kanunu’nun Uygulanmasına İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelik’in “Ön incelemenin yapılması” başlıklı48’inci maddesi şöyledir: "
(1) Kuruma yapılan başvurular, inceleme ve araştırmaya geçilmeden önce ön incelemeye tabi tutulur ve sonucunda;
a) Kurumun görev alanına girip girmediği, ... yönlerinden incelenir."
(1) Kuruma yapılan başvurular, inceleme ve araştırmaya geçilmeden önce ön incelemeye tabi tutulur ve sonucunda;
a) Kurumun görev alanına girip girmediği, ... yönlerinden incelenir."
8. Mezkûr Yönetmelik’in “Gerekçeli kabul edilmezlik kararı” başlıklı 67’nci maddesi şöyledir: "
(1) Ön inceleme aşamasında, başvurunun açıkça dayanaksız olup olmadığı, başvurunun hakkın kötüye kullanımını teşkil edip etmediği, ayrımcılık yasağı ihlalinden kaynaklanan bir zararın bulunup bulunmadığının tespiti açısından incelenebilirliğin esasla birlikte incelenmesi kararlaştırılan başvurulara ilişkin esas inceleme ve araştırma aşamasında söz konusu koşulları taşımayan başvurularla ilgili gerekçeli kabul edilmezlik kararı verilir.
(1) Ön inceleme aşamasında, başvurunun açıkça dayanaksız olup olmadığı, başvurunun hakkın kötüye kullanımını teşkil edip etmediği, ayrımcılık yasağı ihlalinden kaynaklanan bir zararın bulunup bulunmadığının tespiti açısından incelenebilirliğin esasla birlikte incelenmesi kararlaştırılan başvurulara ilişkin esas inceleme ve araştırma aşamasında söz konusu koşulları taşımayan başvurularla ilgili gerekçeli kabul edilmezlik kararı verilir.
(2) Ön inceleme aşamasında incelenebilir bulunan ya da incelenebilirliği esasla birlikte incelenmesi ve araştırılması kararlaştırılan başvuruların 48'inci maddede belirtilen gerekli koşulları taşımadığının anlaşılması halinde de bu başvurularla ilgili gerekçeli kabul edilmezlik kararı verilir."
IV. DEĞERLENDİRME VE GEREKÇE
9. Türkiye İnsan Hakları ve Eşitlik Kurumunun amacı; insan onurunu temel alarak insan haklarının korunması ve geliştirilmesi, kişilerin eşit muamele görme hakkının güvence altına alınması, hukuken tanınmış hak ve hürriyetlerden yararlanmada ayrımcılığın önlenmesi ile bu ilkeler doğrultusunda faaliyet göstermek, işkence ve kötü muameleyle etkin mücadele etmektir.
10. 6701 sayılı Kanun’un 9’uncu maddesinde; insan hakları ihlallerini resen incelemek, araştırmak, karara bağlamak ve sonuçlarını takip etmek, ayrımcılık yasağı ihlallerini resen veya başvuru üzerine incelemek, araştırmak, karara bağlamak ve sonuçlarını takip etmek, özgürlüğünden mahrum bırakılan ya da koruma altına alınan kişilerin ulusal önleme mekanizması kapsamındaki başvurularını incelemek, araştırmak, karara bağlamak ve sonuçlarını takip etmek Kurumun görevleri arasında sayılmıştır.
11.Bununla birlikte başvuru; başvuranın iki çocuğunun eğitim gördüğü okulda 2023 yılı ikinci dönemi için belirlenen servis ücret tarifesine UKOME kararı uyarınca yapılması gereken zam oranından daha fazla zam yapıldığı, diğer öğrenci velilerinin ödediği servis ücretine nazaran daha yüksek ücret ödemesi nedeniyle ayrımcı bir tutuma maruz kaldığı iddialarına ilişkindir.
3 / 3 12. 6701 sayılı Kanun'da, cinsiyet, ırk, renk, dil, din, inanç, mezhep, felsefi ve siyasi görüş, etnik köken, servet, doğum, medeni hal, sağlık durumu, engellilik ve yaş temellerine dayalı ayrımcılığın yasak olduğu düzenlenmiştir. Anılan temeller dışında bir temele dayanılarak veya herhangi bir temele dayanılmaksızın ayrımcılık iddiasında bulunulan haller, Kanun kapsamı dışında kalmaktadır.
13. Yukarıda açıklanan gerekçeler ve anılan mevzuat ile birlikte incelendiğinde, başvuru konusunun Kanun hükümlerinde yer alan ayrımcılık temellerine dayandırılmaması ve yapılan inceleme ve araştırmada herhangi bir ayrımcılık temelinin tespit edilememesi sebebiyle başvurunun inceleme şartlarını taşımadığı ve kabul edilmez olduğu kanaatine varılmıştır.
V. KARAR
A. Başvurunun KABUL EDİLMEZ OLDUĞUNA,
B. Kararın başvurana tebliğine ve KAMUOYUNA DUYURULMASINA,
C. Karara karşı tebliğ tarihinden itibaren 60 gün içerisinde Ankara İdare Mahkemesine başvurulabileceğine,
02.05.2023 tarihinde, OY BİRLİĞİYLE, karar verildi.
Kaynak Yargıtay @bizdenoku
Social Plugin