Engellilerin Yararlandığı Kamusal Kazanımlardan Bazıları
Su indirimi: Bulunduğunuz il/ilçe belediyesinin engellilere su indirimi yapıp yapmadığını ilgili birimden öğreniniz. Eğer indirim yok ise belediyeden bunu talep edebilirsiniz. Ev sahipleri ve kiracıların su indirimi başvurusunda evin deprem sigortası belgesini göstermeleri gerekmektedir. Ev sahipleri tapu belgesiyle, kiracılar kira kontratıyla, lojmanda oturanlar ise lojman dağıtım belgesiyle başvuru yaparlar. Engelli sağlık raporunun aslı gibidir belgesi, nüfus kağıdı fotokopisi ve engelli kişi adına varsa vasi belgesi gerekmektedir. Ankara’da su indiriminden (yüzde 50 oranında) yararlanmak için 18 yaşını doldurmuş olmak gerekmektedir; yeni bir düzenleme yapılıncaya dek bu koşul geçerlidir. Elektrik faturasında destek yardımı: Düzenli sosyal yardım alanların (engelli aylığı alanlar) elektrik faturalarının bir kısmı devlet tarafından ödenmektedir. Konu hakkında Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Vakfından bilgi alınabilir. Evlerinde solunum cihazına bağlı hastası olanların elektrik borcu olduğunda eğer elektrik dağıtım şirketine engelli raporlarıyla bildirim yapmışlarsa borçlarına karşılık elektrik kesintisi uygulanmaz.
Müze ve ören yerleri: Özel sektör tarafından işletilenler hariç, giriş ücretsizdir.
Şehir içi ulaşım: Belediye otobüsleri, özel halk otobüsleri, metro seferleri, TCDD ve Deniz Yollarının şehir içi/dışı seferleri engellilere ücretsizdir. “Ağır engelli”, “tam bağımlı birey” ya da çocuklar için “Çok ileri düzeyde özel gereksinim var (ÖGV)”, “Belirgin ÖGV” ve “Özel koşul gereksinimi var (ÖKGV)” ibareli raporu olanların bir refakatçisi (engelli kişiyle birlikte olmak şartıyla) ücretsiz ulaşımdan yararlanır. Yasaya göre aylık biniş sınırlaması söz konusu değildir. Aylık sınırlama getiren belediyelere karşı, Kamu Denetçiliği Kurumu’na (KDK) başvurulabilir. KDK’nın tavsiyesine uyulmadığı takdirde en güvenceli yol, yargı yoludur. Bakınız: 4736 sayılı 08.01.2002 tarihli Kamu Kurum ve Kuruluşlarının Ürettikleri Mal ve Hizmet Tarifeleri ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun.
Şehirlerarası otobüslerde indirim: Sadece engelli bireyin kendisi indirimden yararlanır. Otobüs firmaları, en az yüzde 40 oranında engelli olduğunu belgeleyen kişilere; 20 koltuğa kadar olan taşıtlar için bir kişiye, 20 koltuktan fazla koltuğa sahip taşıtlar için ise en fazla iki kişiye geçerli ücret tarifesi üzerinden bilet ücretinde yüzde 40 indirim uygular. Ancak, aynı taşıtla taşınacak engelli yolcu sayısının 20 koltuğa kadar olan taşıtlarda birden fazla, 20 koltuktan fazla koltuğa sahip taşıtlarda ise ikiden fazla olması halinde, her fazla engelli yolcu için, geçerli ücret tarifesi üzerinden bilet ücretinde yüzde 30 indirim uygulanır. Bu fıkraya uymayan yetki belgesi sahiplerine beş kez uyarma cezası verilir. Terminallerde firmalarla bu konuda uyuşmazlık yaşanması durumunda terminalde görevli zabıtayla birlikte tutanak hazırlanarak Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığına CİMER üzerinden şikayette bulunulabilir. CİMER iletişim numarası; ALO 150’dir. Bakınız: Karayolları Taşıma Yönetmeliği Hava yollarında indirimi:
Şehirlerarası otobüslerde indirim: Sadece engelli bireyin kendisi indirimden yararlanır. Otobüs firmaları, en az yüzde 40 oranında engelli olduğunu belgeleyen kişilere; 20 koltuğa kadar olan taşıtlar için bir kişiye, 20 koltuktan fazla koltuğa sahip taşıtlar için ise en fazla iki kişiye geçerli ücret tarifesi üzerinden bilet ücretinde yüzde 40 indirim uygular. Ancak, aynı taşıtla taşınacak engelli yolcu sayısının 20 koltuğa kadar olan taşıtlarda birden fazla, 20 koltuktan fazla koltuğa sahip taşıtlarda ise ikiden fazla olması halinde, her fazla engelli yolcu için, geçerli ücret tarifesi üzerinden bilet ücretinde yüzde 30 indirim uygulanır. Bu fıkraya uymayan yetki belgesi sahiplerine beş kez uyarma cezası verilir. Terminallerde firmalarla bu konuda uyuşmazlık yaşanması durumunda terminalde görevli zabıtayla birlikte tutanak hazırlanarak Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığına CİMER üzerinden şikayette bulunulabilir. CİMER iletişim numarası; ALO 150’dir. Bakınız: Karayolları Taşıma Yönetmeliği Hava yollarında indirimi:
Türk Hava Yolları için; iç hat biletlerinde yüzde 20 indirimden, dış hat biletlerinde yüzde 25 indirimden faydalanılır. Ağır engelli olan yolcuların refakatçileri de indirimli bilet alabilir. Özel ihtiyacı olan yolcular 48 saat öncesinde ilgili hava yollarının müşteri hizmetlerini arayarak ihtiyaçlarını bildirmelidir. Diğer havayolları için müşteri hizmetlerini arayabilirsiniz.
Devlet Tiyatroları: Oyunlar engelliler için ücretsizdir.
Sinemalar: 22 Ekim tarihinde çıkarılan Sinema Film Değerlendirmesine İlişkin Yönetmelik ile engellilere sinema biletlerinde yüzde 50 indirimli satış uygulaması hayata geçirilmiştir.
Engelli seçmenler için düzenleme yapılması: Seçim Kurulları seçimlerde oy kullanacak engelliler için oy kullanma alanlarını engellilere uygun hale getirmekle yükümlüdürler. Seçmen kaydı sırasında engelli sağlık raporunu sunmalısınız. Yatağa bağımlı olup evden çıkamayacak durumda olduklarını hekim raporuyla tespit ettiren seçmenler, evlere oy sandığı talebinde bulunabilirler. 33 Temel Hükümleri ve Seçmen Kütükleri Hakkında Kanun: Gizli oy hakkını şablonla kullanmak isteyen görme engelliler için Yüksek Seçim Kurulu (YSK) onay vermesine karşın, henüz şablonları bastırarak tüm seçim sandıklarına ulaştırma yoluna gitmemiştir.
Belediye hizmetleri: Büyükşehir, il, ilçe ve belde belediyeleri engellilere yönelik çalışmalar yapmakla yükümlüdürler. Yaşadığınız il/ilçe belediyelerine müracaat ederek ya da internet sitelerinden engellilere yönelik hizmetleri öğrenebilirsiniz. Bakınız: Büyükşehir Belediyesi Kanunu ve Belediye Kanunu.
Muayenede öncelik hakkı: Tüm hastanelerde ve aile hekimliklerinde, engellilere muayene sırasında öncelik hakkı vardır. Genelgeye göre engelliler, acil vakalardan sonra ikinci sırada önceliklidir. Hastanede yapılan röntgen, EKO, EKG gibi işlemlerde de öncelik hakkı vardır. Bakınız: Sağlık Bakanlığı Genelgesi 2010/73 ve 80 sayılı.
Engelsiz Sağlık İletişim Merkezi (ESİM): 112 Acil Çağrı Merkezini kullanamayan işitme engelli bireylere, işaret dilinde 7/24 görüntülü destek veren internet mobil uygulamasıdır. 112 Acil Ambulans hizmetinde GPS kullanarak konum ve olay yeri fotoğrafı gönderebilirler. İnternet yoksa SMS üzerinden koordinat göndererek ESİM ile bağlantı kurabilir. ESİM; Merkezi Hekim Randevu Sisteminden (MHRS) randevu verilmesinde, poliklinik ve sağlık kurulu görüşme ve değerlendirmelerinde kullanılabilir. Bunun için; Engel Tanımayan Mobil Uygulaması akıllı cep telefonuna indirilir. SMS ücretleri Bakanlık tarafından karşılanmaktadır. Engelli tarifesinden faydalananlar için veri haberleşmesi ücretsizdir.
Çocukların aşı programları: Okula gidemeyen özel gereksinimli çocukların aşıları aile hekimliklerinde yapılır. TOKİ kura çekilişinde haklar: TOKİ kampanyalarında uygun şartları taşıyan engelliler, engellilere ait kuraya katılırlar. Kurada çıkmayanlar, genel kuraya katılabilirler.
Bakıma muhtaç yakını olan erbaş ve erler hakkında: Bakıma muhtaç anne, baba, eş veya çocuğu olan erbaş ve erler, ailesinin ikametine yakın 34 bir garnizonda askerlik yapabilmek için bulundukları ildeki askerlik şubesine ya da Kuvvet Komutanlıklarına dilekçeyle başvurabilirler. Bakınız: TSK Erbaş ve Er İşlemleri Yönergesine göre (Sayfa 8-2 Madde 5/a).
Zihinsel engelli çocuklar için vasi kararı çıkarılması: Bu çocuklar için vasilik almak isteyenler, çocuk 18 yaşını doldurduğunda Sulh Hukuk Mahkemesine başvurmalıdır. Haklarında vasi kararı alınanlar seçme hakkını kullanamazlar. Çocuğun engelli sağlık raporuyla başvuru yapılır. Bu dava için pul parası ödenir, dosya masrafı ödenmez. Ankara’da Sulh Hukuk Mahkemesi için Dışkapı Adliye Ek Binasına başvuru yapılır.
Pasaport alma: Pasaport Kanunu’na göre; diplomatik, hususi, hizmet damgalı pasaport alanların ergin olsalar dahi yanlarında yaşayıp evli bulunmayan ve çalışmayan aynı zamanda engelleri nedeniyle sürekli bakıma muhtaç durumda olduğu sağlık kurulu raporuyla belgelenen çocuklarına da hak sahibi kişinin pasaportuyla aynı sürede geçerli pasaport verilir. Kanunda geçen “bakıma muhtaç” ibaresinin karşılığı; yetişkinler için “ağır engellilik” ya da “tam bağımlı birey”, ÇÖZGER raporunda ise; “çok ileri düzeyde özel gereksinimi var”, “belirgin düzeyde özel gereksinimi var” ve “özel koşul gereksinimi var” ifadeleridir. Zihinsel engelli çocuklar için; veli, vasi veya kayyum kararı ve muvafakat belgesi (hakkında vasi kararı varsa, vasilik belgesi) beyan edilmelidir.
Uydu yayını ve internet hizmetleri: TV yayını hizmetlerinde (Digitürk, Türksat Uydunet Hizmetleri, Türkcell Superonline gibi), telefon/internet hizmetlerinde (Türk Telekom Sabit Hat, cep telefonları, Superonline, TTNET ve Fiber İnternet, D Smart gibi) indirimli tarifeler mevcuttur.
Bayilikler: On sekiz yaşını dolduran zihinsel yetersizliği olmayan ve vesayet altında bulunmayan her engelli birey Milli Piyango Genel Müdürlüğü tarafından verilen Sayısal Oyunlar Bayilikleri için başvuru yapabilir. Bakınız: http://www.millipiyango.gov.tr/node/22
Askerlikten muafiyet ve temsili askerlik uygulaması: Engelli ya da herhangi bir hastalığı olan bireylerden, kendilerine askerlik çağrı belgesi (celp) gelenler, aile hekimleri ile iletişime geçerek mevcut engelli sağlık kurul raporlarını beyan ederler. Aile hekimi, engelli bireyi, Türk Silahlı 35 Kuvvetleri, Jandarma Genel Komutanlığı ve Sahil Güvenlik Komutanlığı Sağlık Yeteneği Yönetmeliğine uygun inceleme yapan en yakın hastaneye sevk eder. Bu hastanelerde bireyin incelenmesi sonucu “askerliğe elverişli değildir” ya da “askerliğe elverişlidir” raporu düzenlenir. Bu rapor sonucuna göre işlem yapılır. Askerliğe elverişli olmamak için verilen raporda en az yüzde 40 engelli olma zorunluluğu bulunmamaktadır. Yüzde 40’dan az engelli olanlar için de askerliğe elverişsiz raporu verilebilir. Askerlikten muaf olan, en az yüzde 40 engel oranına sahip gençler, her yıl mayıs ayında Engelliler Haftasında yapılan bir günlük temsili askerlik törenine katılabilirler. Bu törene katılmak isteyenler her yılın nisan ayında, yaşadıkları yerdeki en yakın askeri birliğe başvurmalıdır.
PTT’den engellilere kütüphane hizmeti: Ulaştırma ve Alt Yapı Bakanlığı ile Kültür ve Turizm Bakanlığı arasında imzalanan protokolle Halk Kütüphanelerinden yararlanamayan, hayatlarını eve bağımlı olarak devam ettirmek durumunda olan hasta, yaşlı ve engelli yurttaşların kütüphane hizmetinden yararlandırılması amacıyla özel bir tarife belirlenmek suretiyle verilen hizmettir. Bu hizmet Aksaray, Amasya, Balıkesir, Bartın, Batman, Burdur, Çanakkale, Çankırı, Elazığ, Erzincan, Gaziantep, Isparta, Kırıkkale, Kırşehir, Muğla, Nevşehir, Osmaniye, Sakarya, Samsun ve Uşak olmak üzere 20 il merkezinde uygulanmaktadır. Hizmet kapsamındaki gönderiler Kayıtlı Posta Maddeleri Otomasyonu Sistemi ile taahhütlü olarak teslim alınıp teslim edilmekte, Posta ve Telgraf Ücret Tarifesinin 17.20 sırasında belirtildiği şekilde ücretlendirilmekte, gönderi ücreti Halk Kütüphanelerince ödenmektedir. Bilgi için: https://www.ptt.gov.tr/Sayfalar/Kurumsal/PttKurumsal.aspx#ptt_sosyal_so rumluluk_projeleri Posta ve Telgraf Ücret Tarifesinde görme engellilerle ilgili hususlar: Görme engellilere özgü yazı içeren gönderiler (sekogramlar), özel hizmet ücreti hariç, posta ücretinden muaftır. Boyut, mektuplarda olduğu gibidir. Son ağırlık; yurtiçi 5 kg, yurtdışı 7 kg olarak belirlenmiştir. Kayıtlı görme 36 engellilere özgü yazıların ücreti ağırlığına bakılmaksızın yurtiçinde 5,20 TL, yurtdışında ise 14,50 TL'dir. Yurtdışı (KKTC hariç) kayıtlı görme engellilere özgü yazılar kabul edilmez. Yurtdışı kayıtlı görme engellilere özgü yazılara ülke gruplarına göre uçak özel hizmet ücreti ayrıca ilave edilir. KKTC sivil adresli kayıtlı/kayıtsız görme engellilere özgü yazıların uçak özel hizmetiyle gönderilmesinin talep edilmesi halinde yurtdışı birinci grup ülkeler uçak özel hizmeti ücreti alınır. Yurtdışı kayıtsız görme engellilere özgü yazıların uçak özel hizmetiyle gönderilmesinin talep edilmesi halinde ülke gruplarına göre uçak özel hizmet ücreti ilave olarak alınır. Yurtiçi kayıtlı/kayıtsız görme engellilere özgü yazılar uçak özel hizmeti ile gönderilmesinin talep edilmesi halinde yurtiçi uçak özel hizmet ücreti ilave edilir. Ülke grupları için uçak özel hizmeti bölümüne bakınız: https://www.ptt.gov.tr/Lists/Tarifeler/Attachments/30/posta%20ve%20telgr af%20%C3%BCcret%20tarifesi_20190716.pdf (Erişim Tarihi: 01.09.2019) Engellilerin bankalardan kredi alması: Engelli ve evde bakım aylıkları beyan edilerek kredi çekilemez. Engelliler, kredi notunun yüksek olması veya sigortalı bir işte çalışıyor olması halinde bankalardan kredi alabilirler. “Görme engellilerin pratikte karşılaştığı sıkıntılar, yasal sınırlılıklardan değil, söz konusu mevzuatın uygulanması sırasında uygulayıcıların yeterli bilgiye sahip olmamalarından kaynaklanmaktadır.”
PTT’den engellilere kütüphane hizmeti: Ulaştırma ve Alt Yapı Bakanlığı ile Kültür ve Turizm Bakanlığı arasında imzalanan protokolle Halk Kütüphanelerinden yararlanamayan, hayatlarını eve bağımlı olarak devam ettirmek durumunda olan hasta, yaşlı ve engelli yurttaşların kütüphane hizmetinden yararlandırılması amacıyla özel bir tarife belirlenmek suretiyle verilen hizmettir. Bu hizmet Aksaray, Amasya, Balıkesir, Bartın, Batman, Burdur, Çanakkale, Çankırı, Elazığ, Erzincan, Gaziantep, Isparta, Kırıkkale, Kırşehir, Muğla, Nevşehir, Osmaniye, Sakarya, Samsun ve Uşak olmak üzere 20 il merkezinde uygulanmaktadır. Hizmet kapsamındaki gönderiler Kayıtlı Posta Maddeleri Otomasyonu Sistemi ile taahhütlü olarak teslim alınıp teslim edilmekte, Posta ve Telgraf Ücret Tarifesinin 17.20 sırasında belirtildiği şekilde ücretlendirilmekte, gönderi ücreti Halk Kütüphanelerince ödenmektedir. Bilgi için: https://www.ptt.gov.tr/Sayfalar/Kurumsal/PttKurumsal.aspx#ptt_sosyal_so rumluluk_projeleri Posta ve Telgraf Ücret Tarifesinde görme engellilerle ilgili hususlar: Görme engellilere özgü yazı içeren gönderiler (sekogramlar), özel hizmet ücreti hariç, posta ücretinden muaftır. Boyut, mektuplarda olduğu gibidir. Son ağırlık; yurtiçi 5 kg, yurtdışı 7 kg olarak belirlenmiştir. Kayıtlı görme 36 engellilere özgü yazıların ücreti ağırlığına bakılmaksızın yurtiçinde 5,20 TL, yurtdışında ise 14,50 TL'dir. Yurtdışı (KKTC hariç) kayıtlı görme engellilere özgü yazılar kabul edilmez. Yurtdışı kayıtlı görme engellilere özgü yazılara ülke gruplarına göre uçak özel hizmet ücreti ayrıca ilave edilir. KKTC sivil adresli kayıtlı/kayıtsız görme engellilere özgü yazıların uçak özel hizmetiyle gönderilmesinin talep edilmesi halinde yurtdışı birinci grup ülkeler uçak özel hizmeti ücreti alınır. Yurtdışı kayıtsız görme engellilere özgü yazıların uçak özel hizmetiyle gönderilmesinin talep edilmesi halinde ülke gruplarına göre uçak özel hizmet ücreti ilave olarak alınır. Yurtiçi kayıtlı/kayıtsız görme engellilere özgü yazılar uçak özel hizmeti ile gönderilmesinin talep edilmesi halinde yurtiçi uçak özel hizmet ücreti ilave edilir. Ülke grupları için uçak özel hizmeti bölümüne bakınız: https://www.ptt.gov.tr/Lists/Tarifeler/Attachments/30/posta%20ve%20telgr af%20%C3%BCcret%20tarifesi_20190716.pdf (Erişim Tarihi: 01.09.2019) Engellilerin bankalardan kredi alması: Engelli ve evde bakım aylıkları beyan edilerek kredi çekilemez. Engelliler, kredi notunun yüksek olması veya sigortalı bir işte çalışıyor olması halinde bankalardan kredi alabilirler. “Görme engellilerin pratikte karşılaştığı sıkıntılar, yasal sınırlılıklardan değil, söz konusu mevzuatın uygulanması sırasında uygulayıcıların yeterli bilgiye sahip olmamalarından kaynaklanmaktadır.”
KOSGEP Desteği: KOSGEB, Uygulamalı Girişimcilik Eğitimine katılarak sertifika alan ve ilan edilen işin niteliğinde olması kaydıyla başvurduğu iş planı kabul edilenlere 60 bin ile 370 bin TL arasında değişen hibe desteği vermektedir. Asgari prim gün sayısına ulaşan işletme için girişimcinin; genç, kadın, engelli, gazi veya birinci derecede şehit yakını olması durumunda her bir performans döneminde belirlenen tutarlara beş bin TL eklenir. KOSGEB desteğinden işsiz ve emekli olup kendi işini kuran herkes yararlanabilmektedir. Bakınız: https://www.kosgeb.gov.tr/site/tr/genel/destekler/6312/girisimcilikdestekleri
Görme engelli bireylerin noter, banka ve tapu işlemlerinde iki tanık zorunluluğu var mıdır? 2005 yılından önce bankalar, noterler ve tapu müdürlüklerinde işlem yapan görme engelli bireylerden, işlemin geçerli sayılabilmesi için iki tanık istenmekteydi. Ancak, 5378 sayılı Yasa ile birlikte Türk Borçlar Kanunu ve Noterlik Kanunu’nda yapılan değişikliklerle, işlemlerin geçerli sayılması için bu zorunluluk kaldırılmış; tanık bulundurmak görme engellinin isteğine bırakılmıştır. Türk Borçlar Kanunu’nun 15. maddesine göre; görme engellilerin talepleri halinde imzalarında tanık aranır; aksi takdirde imzalarını el yazısıyla atmaları yeterlidir. 18 Haziran 2016 tarihinde yayınlanan Bankacılık Hizmetlerinin Erişilebilirliğine Dair Yönetmelik, bankacılık hizmetlerinin engellilerin erişimine uygun hale getirilmesi için gerekli düzenlemelerin 01.01.2018 tarihine kadar tamamlanmasını zorunlu hale getirirken 8/4 maddesinde “Görme engelli müşteriler, bankacılık hizmetlerine ilişkin sözleşmelerle ilgili bilgi edinme ve inceleme haklarını kullanmaları akabinde sözleşmeye imza atabilirler. Bu kapsamda, kişinin talebi olmaksızın, engelli müşterilere yönelik farklı bir uygulamaya gidilmez” diyerek iki tanık zorunluluğunu kaldırmıştır.
İş-Kur Projeleri: İş-Kur, kendi işini kurmak isteyen çalışmayan ve emekli olmayan, kuracağı işle ilgili mesleki eğitim sertifikasına sahip engellilere, İş-Kur internet sitesinin duyurular bölümünde yayınlanan başvuru rehberine göre hazırlayacakları projenin kabulü halinde 2019 yılı itibariyle 50 bin TL hibe vermektedir. Bilgi için: 81 ilde bulunan Çalışma ve İş Kurumu İl Müdürlüklerinden veya Hizmet Merkezlerinden ya da 444 75 87 numaralı telefondan ayrıntılı bilgi alınabilir. Engelli kişilerin İş-Kur kaydı: İş arayan engelliler ve işverenlerin, İŞKUR portalına kayıt yaptırarak veya şahsen İŞKUR’a kayıt olmaları zorunludur. Kayıt yaptıran engelli birey öncelik hakkına sahip olduğunu beyan eder. 14 yaşını dolduran, yüzde 40 ve üzeri tüm engelliler İŞKUR’a kayıt yaptırabilirler. Bilgi için: https://www.iskur.gov.tr/isveren/engelli-istihdami/ 20 Şubat 2019 tarihi sonrası ÇÖZGER raporu alan çocukların ise yüzde 40 engel oranının karşılığı olan en az ikinci kategori (hafif düzeyde özel gereksinimi var) özel gereksinimi belirtilmiş olmalıdır. Bu nedenle çocukları için ÇÖZGER raporu alanların, çocuklarının raporuna, çalışabileceklerine dair ibare ve çalıştırılamayacakları iş alanlarını yazdırmalarında yarar vardır. Çünkü raporlarında herhangi bir işte çalışamaz bilgisi olanların engelli kaydı alınmamaktadır.
Kaynak : https://www.engellilerkonfederasyonu.org.tr/
Social Plugin